نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• حبیب سریانی

هیئت علمی گروه حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی ، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

نقش مؤثر مجنی‌علیه در پیدایش بسیاری از جنایات موجب تأسیس «عذر برانگیختگی» مبتنی بر دو رویکرد ذهنی یا عینی، به صورت منفرد یا ترکیبی بوده و در قوانین بسیاری از کشورها یکی از معاذیر قانونی یا قضایی برای کاهش مجازات قتل عمد شمرده شده است. دیدگاه رافع مسئولیت به سبب اختلال در عنصر روانی، تقصیر و مجازات جانی را کمتر از قاتلی که با خونسردی کشته، قلمداد کرده است؛ اما در مورد سلب خویشتنداری ناشی از تعصبات جنسی یا قومیتی پاسخ روشنی برای مسئولیت جانی ارائه نمی‌دهد. دیدگاه علل موجهه نیز متکی بر خطای بزه‌دیده، به دنبال توجیه جزئی رفتار جانی در قتل بوده است که از نظر اندیشمندان حقوقی، قتل بدون عنصر برانگیختگی توجیه‌بردار نیست. نگرش ترکیبی از دو رویکرد نیز نتوانسته پس از گذشت چندین سده، قانون جدید انگلستان را بر پایه یک نظریه‌ی متقن توجیه نماید؛ ازاین‌رو این نگارش درصدد است به روش توصیفی تحلیلی و مبتنی بر «قاعده اعتدای مجنی‌علیه» نشان دهد راه حل انحصاری جهت پاسخ به چالش‌های نظری عذر تحریک، ایجاد سهمی از مجازات برای مجنی‌علیه همچون نظریه «قصاص» در حقوق اسلامی است. به موجب این قاعده مجنی‌علیه در صورتی دارای حق قصاص است که خود آغازگر تعدی و عامل تحریک جانی نبوده باشد.

کلیدواژه‌ها

• سقوط قصاص
• عذر تحریک
• رافع مسئولیت
• علل موجهه
• قاعده اعتدای مجنی علیه

موضوعات

• فلسفه حقوق کیفری

عنوان مقاله [English]

The abolition of Qisas a way out of the theoretical challenges of the provocation

نویسنده [English]

• Habib Soryani

Faculty of literature and Islamic sciences university, Razi university, Kermanshah, Iran.

چکیده [English]

The victim's effective role in the occurrence of many crimes has led to the creation of the defense of provocation based on two subjective or objective approaches and has been considered one of the mitigating factors for the manslaughter rather than murder. As a partial excuse the behavior of a murderer due to a mental disorder is less blameworthy than a murderer who killed in cold blood; However, in the case of loss of will control resulting from sexual or ethnic prejudice, it does not provide a clear answer for criminal liability. As partial justification considering the victim's behavior, it has sought to partially justify the killer's behavior, but murder without heat of passion is not justified. This article in descriptive and analytical study, aims to research based on “the victim's aggressive act”, the exclusive solution to the theoretical challenges of the provocation is to consider a share of the punishment for the victim; as in the theory of “Qisas” in Islamic law. According to the findings of this study that the victim will not have the right of Qisas if he has started the aggression and the provocation.

کلیدواژه‌ها [English]

• Abolition of Qisas
• Provocation
• Partial Justification
• Partial Excuse
• The rule of the victim's aggressive act