نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امیر حسین رهگشا ¹
• یوسف نیکنام ²
• مهدی هوشیار ³

¹ استادیار گروه حقوق، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.

² دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.

³ استادیار گروه حقوق، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

چکیده

قاعدۀ بطلان دلیل یکی از قواعد مهم و تأثیرگذار در نظام دادرسی کیفری است که نقش عمده‌‌ای در تضمین حقوق دفاعی متّهم ایفا می‌‌کند و در عین حال موجب فراهم آوردن زمینه‌‌های حمایتی بیشتر از حق‌‌های مربوط به دادرسی در تحقیقات مقدّماتی می‌‌شود. این قاعده در نظام‌‌های مختلف حقوقی پذیرفته شده و در نظام حقوقی ایران به روشنی مورد پذیرش قرار نگرفته است. این قاعده، هم بر پایۀ تفکّر فردگرایی و هم در پرتو اندیشۀ جمع‌‌گرایی توجیه‌‌پذیر است. از دیدگاه نخست، هدفْ حمایت بیشتر از فرد متّهم و تضمین حق‌‌های بشری و فردی اوست، امّا در نگاه دوّم، هدفْ بهبود کیفیّت دادرسی و عملکرد دستگاه قضا و نظام قضائی است. مطالعات نشان می‌‌دهند که نگاه غالب در حقوق ایران و نیز بسیاری از نظام‌‌های حقوقی دیگر نگاه فردگرایانه به قاعدۀ بطلان دلیل بوده است. امّا تحوّلاتی که در نظام‌‌های حقوقی رخ داده باعث شده است که مبانی فکری این قاعده تغییر کند و بیش از آنکه به فرد توجّه شود، جامعه در مرکز توجّه قرار گیرد. این امر خود به ارتقاء منزلت و شأن دستگاه قضائی و به عبارتی افزایش مشروعیّت آن در نگاه مردم نیز کمک می‌‌کند. این بررسی با مطالعه‌‌ای تطبیقی در دو نظام حقوقی ایالات متّحده و ایران صورت گرفته و نتیجۀ آن تأیید خیزش هر دو نظام حقوقی به سمت اندیشۀ جمع‌‌گرایانه به عنوان اساس و مبنای قاعدۀ بطلان دلیل و همچنین توجّه و تأکید بر بازخوردهای اجتماعی عملکرد دستگاه قضایی است.

کلیدواژه‌ها

• دلیل
• حق‌‌های فردی
• دادرسی عادلانه
• فردگرایی
• جمع‌‌گرایی

عنوان مقاله [English]

Fundamentals of the Exclusionary Rule in the Iranian and American Law

نویسندگان [English]

• Amir hossein Rahgosha ¹
• Yousef Niknam ²
• Mehdi Hooshyar ³

¹ Faculty member of Law Department, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran.

² PhD Student, Department of Criminal Law and Criminology, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran.

³ Faculty member of Law Department, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran.

چکیده [English]

Exclusionary rule has been accepted in different legal systems and has not been clearly accepted in Iranian legal system. this rule can be justified both on the basis of individualism thinking and in the idea of collectivism. In the first approach, the goal is to further protect the accused and guarantee his human and individual rights, in the second approach, the goal is to improve the quality of the trial and the performance of the judicial system. Studies show that the dominant approach in Iranian law, as well as in many other individualistic legal systems, has been the reason for the exclusionary rule. the changes that have taken place in the legal system have caused the ideological foundations of this rule to change and society to thinking be in the center of attention rather than the individual, which in turn raises the status of the judiciary and, in other words, increases legitimacy. This study was conducted with a comparative study in the USA and Iranian legal system and the result is the confirmation of the rise of both legal systems to collectivist thinking as the basis for identifying exclusionary rule and attention to social feedback on the performance of the judiciary.

کلیدواژه‌ها [English]

• Evidence
• Individual Rights
• Fair trial
• Individualism
• Collectivism