نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

چکیده

در قتل عمد، اولیای دم می‌توانند قصاص قاتل را درخواست کنند یا با توافق با قاتل، آن را به دیه تبدیل کنند، همان‌طور که می‌توانند قاتل را ببخشند. در قتل غیرعمد نیز، به جز امکان قصاص، هم امکان مطالبه دیه را دارند و هم اختیار عفو را. حال، پرسش این است که آیا در فرض بدهکاری مقتول نیز، حقوق یاد شده به اعتبار و قوت خود باقی می‌باشند یا خیر؟ در مقام پاسخ به این پرسش، به نظر می‌رسد با توجه به ارتباط قصاص با نظم عمومی جامعه، باید حق قصاص را همچنان پابرجا دانست و منافع عمومی جامعه را در پای منافع مالی طلبکاران قربانی نکرد. با این حال، با توجه به اینکه دیه مابه‌ازای حیات از دست رفته مقتول است، باید آن را از آنِ مقتول دانست، برای همین، در ترکه قرار خواهد گرفت. در نتیجه، نخست باید در راه پرداخت بدهی‌های متوفا صرف شود. همچنین، بخشش قاتل اگر بدون عوض باشد، بر خلاف رفتار متعارف بوده و تقصیر شمرده می‌شود. برای همین، اولیای دم بدون تامین رضایت طلبکاران حق گذشت نخواهند داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The relationship between rights of Holders of the right to qisas with creditors of murdered

چکیده [English]

At Murder, Holders of the right to qisas, Can request that a murderer be executed or By agreement with the killer, Qisas will convert to blood money. also, they Can pardon the murderer And forgive murdeder. In addition, In manslaughter,There is also the right to demand blood money And the right of forgive. Now the question is that If murdered is debt, Are these rights will be continued? In response to the question, Regarding the relationship between Qisas with public order And the supremacy of public interest over private interests, Right to qiṣāṣ is preferable. However, Blood money is in front of murdered's right to life, For this, is Placed in murdered asset. As a result, Blood money should be used to pay debt of murdered. Forgiveness of murderer without compensation, is Unlike normal behavior. For this,The fault is considered. As a result,They have no right of Forgiveness of the murderer Unless they obtain the consent of creditors

کلیدواژه‌ها [English]

  • murder
  • Blood money
  • creditors
فهرست منابع
منابع فارسی
- ایزانلو، محسن؛ میرشکاری، عباس (1389)، «ارث دیه»، فصلنامه حقوق، دوره 40، شماره 2: صص 64-49.
- کاتوزیان، دکتر ناصر، (1387)، الزام‌های خارج از قرارداد: مسئولیت مدنی، جلد 1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
منابع عربی
- ابن فهد حلی، (1407)، المهذب البارع، جلد 4، قم: موسسه نشر اسلامی.
- اسدی، ابومنصور الحسن بن یوسف بن یوسف، (1413 هـ. ق)، قواعد الاحکام، جلد 3، قم: مؤسسة نشر اسلامی.
- اردبیلی، محقق (1414)، مجمع الفائدة، جلد 12، قم: مؤسسة نشر اسلامی.
- بجنوردی، حسن، (1377)، القواعد الفقهیة، جلد 7، قم: هادی.
- محقق بحرانی (بی‌تا)، الحدائق الناضرة، جلد20، قم: مؤسسة نشر اسلامی.
- بروجردی، سید حسین، (1411)، جامع أحادیث الشیعة، جلد 18، قم: مهر.
- عاملی، شیخ حر (1414)، وسائل الشیعة (آل‌البیت)، جلد 18، قم: مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام.
- حلی، ابن ادریس (1410)، السرائر، جلد 2، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
- حلی، نجم الدین جعفر بن حسن‏ (محقق)، (1409)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام‏، جلد 4، چاپ دوم، قم: انتشارات استقلال.
- خمینی، روح‌الله (1390)، تحریر الوسیلة، جلد 2، قم: دار الکتب العلمیه.
- خوانساری، سید احمد بن یوسف،  (1405)، جامع المدارک، جلد 5، محل نشر: تهران، مؤسسة إسماعیلیان.
- خویی (1411)، مبانی تکملة المنهاج، جلد 2، قم: علمی.
- روحانی، سید محمدصادق (1412)، فقه الصادق (ع)، جلد 24، قم: مؤسسة دار الکتاب.
- روحانی، سید محمدصادق (1414)، فقه الصادق (ع)، جلد 26، قم: مؤسسة دار الکتاب.
- صدوق، ابوجعفر محمد بن على بن بابویه (1415)، المقنع، قم: مؤسسة الإمام الهادی (ع).
- شافعی، محمد بن ادریس (1400)، أحکام القرآن، جلد1، قم: دار الکتب العلمیه.
- شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد عاملی  (1416)، مسالک الأفهام، جلد 15، قم: مؤسسة نشر اسلامی.
- طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، (1378)، حاشیة المکاسب، جلد 2، قم: مؤسسه اسماعیلیان
- طباطبایی، سید علی بن محمد (1419)، ریاض المسائل، جلد 9، قم: مؤسسة نشر اسلامی
- طباطبائی، سید محمد حسین (بی‌تا)، تفسیر المیزان، جلد 1، قم: مدرسین حوزه علمیه قم.
- طوسی ، ابوجعفر محمد بن حسن (1365)، تهذیب الأحکام، جلد 6، قم: دار الکتب الإسلامیة
- طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1387)، مبسوط، جلد 7،  قم: حیدری.
- فاضل هندی، بهاء الدین اصفهانی (1138)، (الف)، کشف اللثام، جلد 2، محل نشر: مؤسسة نشر اسلامی.
- فاضل هندی، بهاء الدین اصفهانی (1137)، کشف اللثام، 9، قم: مؤسسة نشر اسلامی.
- فاضل هندی، بهاء الدین اصفهانی (ب) (1138)، کشف اللثام، جلد 11، قم: مؤسسة نشر اسلامی.
- مروارید، علی‌اصغر (1410)، الینابیع الفقهیه، جلد 24، چاپ اول: بیروت: دارالتراث.
- مکارم شیرازی، ناصر (بی‌تا)، الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، جلد1: بی‌نا