نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه علامه طباطبایی
2 دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی
3 دانشیار دانشگاه علوم انتظامی امین
4 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
زمینه و هدف: امروزه پلیس بازوی اجرایی حکومت‌ها برای برقراری نظم در جامعه به حساب می‌آید. بنابراین رفتار خوب یا بد پلیس می‌تواند نماد خوبی و بدی حاکمیت در جامعه باشد. بر این اساس در سال‌های اخیر رویکرد پلیس در فرآیند دادرسی بر منع استفاده از خشونت و بهره‌مندی از روش‌های علمی قرار گرفته است. با وجود این برخی از مأموران در برخورد با متهمان مرتکب اعمال خشونت می شوند عواملی که در بروز این خشونت دخالت دارند به سه دسته: فردی، درون سازمانی و برون سازمانی تقسیم می‌شوند. هدف این مقاله احصای عوامل برون سازمانی مؤثر بر خشونت پلیس و راهکارهای پیشگیری از آن است. روش: این تحقیق از نظر نوع کاربردی و از نظر روش انجام توصیفی ـ پیمایشی است. جامعه آماری آن به تعداد 1000 نفر از دو گروه کارکنان و فرهیختگان انتخاب شدند. تعداد نمونه با استفاده از از فرمول کوکران 277 نفر و با شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای نظام‌مند از هر دو گروه انتخاب شدند. یافته: مهم‌ترین یافته‌های به دست آمده از تحلیل داده‌ها بیانگر آن است که تفاوت نظرات دو گروه کارکنان و فرهیختگان با اطمینان 99% معنادار است و از بین عوامل برون سازمانی بروز خشونت، انتظار مقامات قضایی از پلیس برای کشف سریع جرم در رتبه اول، بی‌احترامی و اهانت برخی متهمان به پلیس هنگام دستگیری و بازجویی در رتبه دوم و انتظار رسانه های جمعی از پلیس برای کشف سریع جرم در رتبه سوم اهمیت قرار دارند. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می‌دهد که در مجموع هر دو گروه عوامل برون سازمانی را به میزان 58.8% در احتمال بروز خشونت مؤثر می دانند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
External factors influencing the risk of police violence in the judicial process and strategies for its prevention (Case Study knowledgeable staff, drugs and The chief stations fifth and ninth Tehran metropolitan)
نویسندگان [English]
- Hossein gholami 1
- hasanali moazenzadegan 2
- Davood doagooyan 3
- Davood Asadi 4
چکیده [English]
Basis and Purpose: today's the executive arm of the state police to restore order in society is considered. So good or bad police behavior can be a symbol of good and bad governance in society. Accordingly, in recent years the approach of the police in due process and prohibiting the use of violence and to benefit from scientific methods is located. However, some officers in dealing with those accused of acts of violence are factors that contribute to the risk of violence into three categories: individual, within and outside the organization are divided. The purpose of this article enumerating factors affecting police violence and ways to prevent it. Methods: This type of research has an applied and descriptive method. The populations of 1200 people were selected from two groups of workers and intellectuals. The number of samples using a sample of 270 people and a systematic random sampling method. Found: The most important findings from the data analysis indicates that the difference between two groups was significant with 99% of employees and educators Organizational and internal factors of violence, judicial officials expect the police to quickly discover the crime in the first place, Disrespectful and insulting police during arrest and interrogation of the accused in second place and waiting for the police to discover fast mass media are ranked third in importance. Conclusion: The results of data analysis show In general, both factors external to the 58.8 percent in the likelihood of violence are effective.
کلیدواژه‌ها [English]
- Keywords: External factors
- police brutality
- judicial process
- Prevention
- Accused
مقدمه؛
بیش از یک قرن است که از تأسیس سازمان پلیس نوین در ایران می‌گذرد. در این مدت به موازات پیشرفت علم و فناوری، روز‌به‌روز به وسعت امکانات و تجهیزات و گسترش سازمان پلیس افزوده شده است. در سال‌های اخیر گرایش و توجه به اعمال روش‌های علمی در مقابله و پیشگیری از جرایم در حال پیگیری و اجرایی شدن است. رویکرد پلیس در فرآیند دادرسی و حل مسائل و ناهنجاری‌های اجتماعی، مبتنی بر منع استفاده از خشونت است. بعضی اوقات مشاهده می‌شود عده‌ای از مأموران ناجا در برخورد با متهمان مرتکب اعمال خشونت می‌شوند. خشونت به معنی تندی، شدت، سختگیری و ضد نرمی و لطافت معنا شده است و در علوم اجتماعی به رفتاری اطلاق می‌شود که هدف آن صدمه زدن به خود و دیگران است. خشونت انواع مختلفی دارد که در این تحقیق به خشونت فیزیکی و کلامی پرداخته‌ایم. در قوانین موضوعه اعم از قانون اساسی و قانون مجازات اسلامی و اسناد بین‌المللی، خشونت امری مذموم، غیرقانونی و خلاف حقوق شهروندی تلقی می‌شود و مرتکبان طبق مقررات و قوانین مستحق تعقیب و مجازات هستند؛ بنابراین به همان اندازه که پلیس به لحاظ حفاظت از جان و مال و ناموس مردم و تلاش برای حفظ نظم و امنیت و آرامش نزد جامعه، افکار عمومی و حاکمیت قدر و منزلت دارد، در صورت اعمال خشونت قدر و منزلت خود را از دست می‌دهد و می‌تواند موجب احساس ناامنی و ایجاد ترس در جامعه شود. در واقع اعمال خشونت پلیس در بردارنده‌ی تبعات منفی برای مردم، جامعه، سازمان پلیس و کارکنان آن است؛ بنابراین شناسایی عوامل خشونت و راه‌های پیشگیری از آن مهم و از دغدغه‌های مسئولان نظام اسلامی است. عوامل خشونت در سازمان پلیس را می‌توان به سه دسته عوامل: فردی، درون‌سازمانی و برون‌سازمانی تقسیم‌بندی کرد که هدف این تحقیق احصای عوامل برون‌سازمانی مؤثر بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی و مشخص کردن میزان تأثیر هر یک و راهکارهای پیشگیری از آن‌ها است تا ساحت کارکنان شریف و خدمتگزار ناجا از این رفتار غیرقانونی پاک و پیراسته شود؛ بنابراین مقاله حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که «عوامل برون‌سازمانی مؤثر بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی کدم‌اند و راهکارهای پیشگیری از آن چیست؟»
مطهری زاده (1387) در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان: «بررسی روش‌های پیشگیری از ضرب و شتم متهمان در آگاهی فاتب[1]» مهم‌ترین یافته‌ها برای پیشگیری از ضربوجرح متهمان را: استفاده از کارکنان با تجربه و دارای ضریب هوشی بالا در امر بازجویی و تحقیق، متعادل نمودن انتظارات مراجع قضایی از مأموران پلیس آگاهی با برگزاری جلسات مشترک و نظارت بر عملکرد بازجویان توسط مدیران باتجربه، دانسته است.
فوکس و همکاران (2001) به بررسی بروز رفتارهای نامناسب کارکنان در محیط‌های کاری در اثر استرس‌های شغلی و بی‌عدالتی ساختاری پرداختند. این تحقیق بر روی طیف گسترده‌ای از افراد با مشاغل گوناگون انجام شد و نتایج آن با نظریه‌های چارچوب استرس در محیط کار مطابقت داشت که ریشه‌های اصلی رفتارهای نامناسب در محیط کار را دربی عدالتی در محیط کار، استرس، محدودیت‌های سازمانی و فشارهای شغلی جستجو می‌کند. نتایج تحقیق نشان داد استرس و بی‌عدالتی مهم‌ترین نقش را در ایجاد خشونت‌ها و شکست‌های شغلی ایفا می‌کنند.
آلی سون و الکس از دانشگاه کمبل در سال 2004 تحقیقی با عنوان: «سوء رفتارهای پلیس» انجام داده‌اند آن‌ها در این تحقیق رفتار سوء پلیس را متأثر از نظریات یادگیری اجتماعی می‌دانند. این دو پژوهشگر، خدمت پلیس در بین ناهنجاری‌های جامعه و برخورد مستمر با این ناهنجاری‌ها را، موجب رفتار سوء افراد پلیس برشمرده‌اند. به عبارتی از دید آن‌ها رفتار سوء افراد پلیس نتیجه‌ی تجربیات تلخ خدمتی آن‌ها است.
گرندی و دیکتر (2004) به بررسی دیدگاه متفاوتی در پرخاشگری پرداختند و رفتارها و درخواست‌های غیرمعقول ارباب‌رجوع (در اثر زیاده‌خواهی یا عدم آگاهی از حقوق) در بروز پرخاشگری مؤثر دانستند. در این تحقیق نمونه‌های متشکل از 108 نفر از کارکنان مراکز پاسخگویی تلفن پلیس، بیمارستان و آتش‌نشانی مورد تحلیل قرار گرفت. به‌طور متوسط هر کارمند 10 مرتبه در روز مورد پرخاشگری زبانی مراجعان قرار می‌گرفت. تحقیق نشان داد افزایش قرار گرفتن در معرض پرخاشگری ارباب‌رجوع سبب افزایش سرخوردگی شغلی و عاطفی کارکنان می‌شود و آنان را وادار می‌کند تا خواسته یا ناخواسته روش‌های خشن‌تر و بی‌ملاحظه‌تری در قبال مراجعان اتخاذ کند.
هوف و همکارانش (2005) به بررسی آثار روانی قرار گرفتن در معرض محیط‌های خشن کاری در درازمدت بر روی سلامت روان و میزان پرخاشگری کارکنان پرداختند. این تحقیق بین سال‌های 1995 تا 2000 بر روی 4647 نفر از کارمندان خدمات اجتماعی و پلیس دانمارک انجام شد. نتایج نشان داد با افزایش مدت‌زمان قرار گرفتن فرد در معرض محیط‌های نامطلوب کاری میزان افسردگی و میل به بروز رفتارهای بی‌ملاحظه و ستیزه‌جویانه در وی به‌صورت تصاعدی افزایش می‌یابد و در نتیجه بایست زمان و هزینه بیشتری صرف بهبود شرایط شود.
اینک برای هم نظری و همراهی مخاطب با پژوهشگر به تشریح تعدادی از مفاهیم مورد استفاده در مقاله اشاره می‌شود:
ضرب: به هر صدمه‌ای که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم به بدن انسان وارد شود، حتی اگر هیچ اثر زخم یا کوفتگی از خود باقی نگذارد. ضرب گفته می‌شود (پاد، 1381: 92).
جرح: جرح به مواردی گفته می‌شود که بافت‌های بدن گسیخته می‌شود و اغلب با خونریزی همراه هستند، مانند خراشیدگی، بریدگی، شکستگی و ... (گودرزی، 1377: 726).
متهم: متهم کسی است که هنوز انتساب جرم به او محرز نشده است و در مقابل مجرم استعمال می‌شود (گل محمدخامنه، 1382).
عوامل برون‌سازمانی: عواملی هستند که از طریق سازمان‌ها و نهادهای بیرونی از قبیل قوه قضاییه، رسانه‌های جمعی و نهادهای فرهنگی و اجتماعی بر محیط داخلی نیروی انتظامی در فرآیند دادرسی تأثیرگذار هستند.
در این تحقیق عوامل برون‌سازمانی که 9 عامل هستند، با استفاده از مطالعه دیدگاه اندیشمندان حوزه مرتبط با پژوهش، مصاحبه کتبی با صاحب‌نظران سازمانی، استفاده از پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی و بررسی 35 پرونده مستندسازی شده در بازرسی کل ناجا استخراج شده است.
نهادهای فرهنگی و اجتماعی: نهادهایی هستند که عهده‌دار فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در جامعه می‌باشند؛ مانند شهرداری‌ها، ستادهای اقامه نماز و امر به معروف و نهی از منکر.
پیشگیری: در مفهوم متداول پیشگیری به معنی پیش‌دستی کردن، پیشی گرفتن و آگاه کردن و هشدار دادن است. در جرم‌شناسی کاربرد فنون مختلف به‌منظور جلوگیری از وقوع بزهکاری را پیشگیری می‌گویند (محمد نسل،1393: 20).
فرآیند دادرسی: منظور از فرآیند دادرسی هنگامی است که متهم به‌منظور انجام تحقیقات در اختیار پلیس است و شامل مراحلی از قبیل دستگیری، بازجویی، نگهداری و بدرقه متهم می‌شود.
خشونت: این واژه از چنان گستره معنایی برخوردار است که هنوز امکان ارائه‌ی تعریفی جامع و مانع از آن وجود ندارد. در فرهنگ‌های فارسی و عربی، «خشونت» از نظر لغوی، ادبی، اجتماعی و حقوقی کاربردهای گوناگونی دارد. در زبان فارسی خشونت مصدر است و معانی گوناگونی دارد، از جمله درشتی و زبری، ضد لینت و نرمی، خلاف نعومت، غلظت، سختی و تندی و تیزی، سخت رویی، خشم، غضب، خشکی، خشونت‌کردن، درشتی کردن و تندی کردن است. (دهخدا، 1337: 593) این لغت در فرهنگ کامل فارسی با مفاهیمی همچون: درشتی، هنگارد، تندخویی و وحشیگری معنی شده است (انصاف پور، 1374: 379). در فرهنگ فارسی امروز نیز این واژه به معنای: زبری، زمختی، تندی، پرخاش و سختگیری که از خفیف‌ترین مصادیق خشونت به معنای رایج امروزی است، به کار رفته است (صدری افشار و همکاران، 1373: 488). خشونت[2] که گاهی اوقات "Vil" هم تلفظ می‌شود یک واژه اسمی مفرد است که در انگلیسی وسطی و فرانسه باستان و لاتین "Violentia" بوده است. واژه مزبور در فرانسه "Violentus" خوانده می‌شد (کاتبی، 1363: 351). ابن منظور در لسان العرب خشونت را به معنی شدت، تندی، سختگیری، ضد‌نرمی، لطافت آورده است (ابن منظور، بی‌تا: 140). از نظر اصطلاحی خشونت عبارت است از به کار بردن زور یا قدرت بر دیگری به‌نحوی‌که بر اراده او در انجام عمل اثر بگذارد (کرم، 1987: 355-354) و شامل خشونت‌های فیزیکی و کلامی می‌شود. منظور از خشونت فیزیکی، هرگونه زدن و ایراد ضربوجرح و منظور از خشونت کلامی هرگونه تحقیر، توهین، فحاشی و ناسزاگویی است. از سویی باید توجه داشت که اصول 22، 38 و 39 قانون اساسی و مواد 578 و 608 قانون مجازات اسلامی هرگونه اهانت، آزار و اذیت بدنی، شکنجه برای گرفتن اقرار را ممنوع می‌داند و مرتکبان چنین اعمالی را مجرم و مستحق مجازات به‌حساب می‌آورد. ضمناً از منظر اسناد بین‌المللی مانند اعلامیه رفع خشونت علیه زنان مصوب 15 دسامبر 1955، میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی مصوب 10 دسامبر 1984، ماده 15 اعلامیه جهانی حقوق بشر و ماده 20 اعلامیه اسلامی حقوق بشر (سند قاهره) هرگونه رفتار خشونت‌آمیز، اهانت، شکنجه، آزار و اذیت و تحقیر را ممنوع است و مرتکبان آن مستحق مجازات هستند.
روش
این تحقیق از نظر نوع کاربردی و از نظر روش انجام توصیفی ـ پیمایشی است. جامعه آماری آن به تعداد هزار نفر از دو گروه کارکنان (شامل: کارکنان آگاهی، مواد مخدر و پلیس پیشگیری فاتب) و فرهیختگان (شامل: مسئولان رده‌های ستادی سازمان نیروی انتظامی، مسئولان سازمان قضایی نیروهای مسلح و اساتید دانشگاه) انتخاب شدند. تعداد نمونه با استفاده از فرمول کوکران 277 نفر و انتخاب نمونه با شیوه نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای متناسب از هر دو گروه انتخاب شدند. گردآوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته صورت گرفت. قبل از توزیع پرسشنامه، اعتبار آن با استفاده از دیدگاه کارشناسان حوزه تحقیق از طریق اعتبار محتوی و پایایی آن در پایان تحقیق از طریق محاسبه آلفای کرونباخ در سطح 94/0 مورد ارزیابی و تأیید قرار گرفت.
این نتیجه مشخص می‌کند که تحقیق حاضر از اعتبار بالایی برخوردار است. بنا به برای تجزیه تحلیل داده‌ها از شیوه‌های آمار توصیفی مانند فراوانی و درصد فراوانی و آمار استنباطی مانند آزمون تحلیل واریانس و آزمون فریدمن استفاده شده است. متغیر مستقل یا تأثیرگذار تحقیق عوامل برون‌سازمانی و متغیر وابسته یا تأثیرپذیر تحقیق بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی است. نکته قابل توجه در مورد آمارهای جداول پیش رو که گاه کمتر از 277 نفر اعلام شده به خاطر آن است که تعدادی از پاسخگویان به سؤال مورد نظر پاسخ نداده‌اند.
یافته‌ها
هدف این مقاله احصای عوامل برون‌سازمانی مؤثر بر بروز خشونت پلیس و راهکارهای پیشگیری از آن است و سؤال اصلی در این تحقیق «عوامل برون‌سازمانی مؤثر بر خشونت پلیس و راهکارهای پیشگیری از آن چیست؟» می‌باشد که در این راستا با مراجعه به منابع گوناگون مطالبی به شرح ذیل برای پاسخگویی به این سؤال در قالب یافته‌های تحقیق گردآوری شده است. بدین منظور در این بخش، داده‌های به‌دست‌آمده از گویه‌های مورد پرسش از دو گروه کارکنان و فرهیختگان درباره عوامل برون‌سازمانی مؤثر بر احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی به‌صورت جداول جداگانه مورد تحلیل توصیفی و استنباطی قرار گرفته‌اند. در قسمت تحلیل توصیفی تحقیق، تلاش شد تا با استفاده از جداول توصیفی ـ مقایسه‌ای دیدگاه‌های دو گروه کارکنان و فرهیختگان مورد بررسی تطبیقی قرار گیرد و توزیع درصدی آن ارائه گردد. سپس این دیدگاه‌ها پس از جمع‌بندی در قالب یک جدول ترکیبی نهایی شده‌اند. در قسمت تحلیل استنباطی ابتدا با استفاده از آزمون تحلیل واریانس تفاوت دیدگاه‌های دو گروه کارکنان و فرهیختگان و معنادار بودن آن از طریق آزمون F با بیش از 99 درصد به دست آمد، سپس با استفاده از آزمون فریدمن رتبه‌بندی و تعیین اولویت اول تا سوم عوامل مؤثر بر احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی مشخص گردید که در ادامه مقاله جداول پیش‌گفته آمده است.
1. تحلیل توصیفی عوامل برون‌سازمانی خشونت پلیس؛
1-1. انتظار بزه‌دیدگان از پلیس برای کشف سریع جرم؛
مردم و به‌ویژه بزه‌دیدگان از جرایم، انتظارشان از پلیس این است که به‌محض وقوع جرم، در خصوص شناسایی و کشف آن اقدام شود و در اسرع وقت مجرمان دستگیر و به دستگاه قضایی تحویل شوند. گر چه این خواسته حق مردم است اما در برخی موارد به دلایل مختلف از جمله پیچیدگی بعضی جرایم، کشف و شناسایی و دستگیری سریع مجرمان امکان‌پذیر نیست و همین انتظارات خصوصاً اگر با فشار از سوی مقامات قضایی و نهادهای اجتماعی و فرهنگی نیز همراه باشد پلیس را به سمت استفاده از خشونت برای کشف سریع جرایم سوق می‌دهد. در 6 پرونده واکاوی شده این عوامل کاملاً مشهود بود. تحقیقات انجام‌شده توسط فوکس و همکاران (2001) نیز نشان می‌دهند که فشارهای شغلی در ایجاد خشونت مؤثر هستند. نتیجه تحقیق میدانی به‌عمل‌آمده نیز به شرح ذیل در جدول شماره 1 نشان داده می‌شود:
جدول شماره 1- تأثیر انتظار بزه دیدگان از پلیس برای کشف سریع جرم بر احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی
|
پاسخگویان |
خیلی کم |
کم |
متوسط |
زیاد |
خیلی زیاد |
جمع |
|
|
کارکنان |
فراوانی |
4 |
9 |
35 |
68 |
68 |
184 |
|
درصد |
2.2% |
4.9% |
19.0% |
37.0% |
37.0% |
100.0% |
|
|
فرهیختگان |
فراوانی |
1 |
1 |
31 |
30 |
22 |
85 |
|
درصد |
1.2% |
1.2% |
36.5% |
35.3% |
25.9% |
100.0% |
|
|
جمع |
فراوانی |
5 |
10 |
66 |
98 |
90 |
269 |
|
درصد |
1.9% |
3.7% |
24.5% |
36.4% |
33.5% |
100.0% |
|
بر پایه داده‌های جدول شماره 1 می‌توان گفت:
بیش از 74 درصد از گروه کارکنان و بیش از 60 درصد از گروه فرهیختگان انتظار بزه دیدگان از پلیس برای کشف سریع جرم را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
در مجموع هر دو گروه بیش از 69 درصد انتظار بزه دیدگان از پلیس برای کشف سریع جرم را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
1-2. انتظار مقامات قضایی از پلیس برای کشف سریع جرم؛
مقامات قضایی انتظارشان از پلیس این است که به‌محض وقوع جرم، مجرمان شناسایی، دستگیر و به دستگاه قضایی معرفی شوند. گر چه این خواسته حق مقامات قضایی است اما در برخی موارد به دلایل مختلف از جمله پیچیدگی بعضی جرایم، کشف و شناسایی و دستگیری سریع مجرمان امکان‌پذیر نیست و همین انتظارات خصوصاً اگر با فشار از سوی مقامات قضایی نیز همراه باشد پلیس را به سمت استفاده از خشونت برای کشف سریع جرایم سوق می‌دهد. در 6 پرونده واکاوی شده این عوامل کاملاً مشهود بود. تحقیقات انجام‌شده توسط فوکس و همکاران (2001) نشان می‌دهند که نیز فشارهای شغلی در ایجاد خشونت مؤثر هستند. نتیجه تحقیق میدانی به‌عمل‌آمده نیز به شرح ذیل در جدول شماره 2 نشان داده می‌شود:
جدول شماره 2- تأثیر انتظار مقامات قضایی از پلیس برای کشف سریع جرم بر احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی
|
پاسخگویان |
خیلی کم |
کم |
متوسط |
زیاد |
خیلی زیاد |
جمع |
|
|
کارکنان |
فراوانی |
1 |
9 |
33 |
64 |
76 |
183 |
|
درصد |
0.5% |
4.9% |
18.0% |
35.0% |
41.5% |
100.0% |
|
|
فرهیختگان |
فراوانی |
0 |
3 |
19 |
43 |
21 |
86 |
|
درصد |
0.0% |
3.5% |
22.1% |
50.0% |
24.4% |
100.0% |
|
|
جمع |
فراوانی |
1 |
12 |
52 |
107 |
97 |
269 |
|
درصد |
0.4% |
4.5% |
19.3% |
39.8% |
36.1% |
100.0% |
|
بر پایه داده‌های جدول شماره 2 می‌توان گفت:
بیش از 76 درصد از گروه کارکنان و بیش از 74 درصد از گروه فرهیختگان انتظار مقامات قضایی از پلیس برای کشف سریع جرم را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
در مجموع هر دو گروه بیش از 75 درصد انتظار مقامات قضایی از پلیس برای کشف سریع جرم را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
1-3. انتظار نهادهای اجتماعی و فرهنگی از پلیس برای کشف سریع جرم؛
نهادهای اجتماعی و فرهنگی انتظارشان از پلیس این است که به‌محض وقوع جرم، در خصوص شناسایی و کشف آن اقدام شود و در اسرع وقت مجرمان دستگیر و به دستگاه قضایی تحویل شوند. گر چه این خواسته حق نهادهای مذکور است اما در برخی موارد به دلایل مختلف از جمله پیچیدگی بعضی جرایم، کشف و شناسایی و دستگیری سریع مجرمان امکان‌پذیر نیست و همین انتظارات خصوصاً اگر با فشار از سوی نهادهای اجتماعی و فرهنگی نیز همراه باشد پلیس را به سمت استفاده از خشونت برای کشف سریع جرایم سوق می‌دهد. در 6 پرونده واکاوی شده این عوامل کاملاً مشهود بود. تحقیقات انجام‌شده توسط فوکس و همکاران (2001) نشان می‌دهند که نیز فشارهای شغلی در ایجاد خشونت مؤثر هستند. نتیجه تحقیق میدانی به‌عمل‌آمده نیز به شرح ذیل در جدول شماره 3 نشان داده می‌شود:
جدول شماره 3- تأثیر انتظار نهادهای اجتماعی و فرهنگی از پلیس برای کشف سریع جرم بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی
|
پاسخگویان |
خیلی کم |
کم |
متوسط |
زیاد |
خیلی زیاد |
جمع |
|
|
کارکنان |
فراوانی |
2 |
10 |
37 |
66 |
69 |
184 |
|
درصد |
1.1% |
5.4% |
20.1% |
35.9% |
37.5% |
100.0% |
|
|
فرهیختگان |
فراوانی |
1 |
4 |
26 |
31 |
23 |
85 |
|
درصد |
1.2% |
4.7% |
30.6% |
36.5% |
27.1% |
100.0% |
|
|
جمع |
فراوانی |
3 |
14 |
63 |
97 |
92 |
269 |
|
درصد |
1.1% |
5.2% |
23.4% |
36.1% |
34.2% |
100.0% |
|
بر پایه داده‌های جدول شماره 3 می‌توان گفت:
بیش از 72 درصد از گروه کارکنان و بیش از 63 درصد از گروه فرهیختگان انتظار نهادهای اجتماعی و فرهنگی از پلیس برای کشف سریع جرم را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
در مجموع هر دو گروه بیش از 70 درصد انتظار نهادهای اجتماعی و فرهنگی از پلیس برای کشف سریع جرم را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
1-4. انتظار رسانه‌های جمعی از پلیس برای کشف سریع جرم؛
انتظار رسانه‌های جمعی از پلیس برای کشف سریع جرم چنانچه رسانه‌ای شود فضای جامعه را بیشتر ملتهب می‌کند و حساسیت پلیس را افزایش می‌دهد و سبب می‌شود که پلیس با شدت و حدّت بیشتری موضوع کشف جرم و دستگیری مجرمان را پیگیری نماید. همین امر امکان بروز خشونت را افزایش می‌دهد. مسئله انتظار رسانه‌ها در 9 پرونده واکاوی شده مشاهده شد. نتیجه تحقیق میدانی به‌عمل‌آمده نیز به شرح ذیل در جدول شماره 4 نشان داده می‌شود:
جدول شماره 4- تأثیر انتظار رسانه‌های جمعی از پلیس برای کشف سریع جرم بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی
|
پاسخگویان |
خیلی کم |
کم |
متوسط |
زیاد |
خیلی زیاد |
جمع |
|
|
کارکنان |
فراوانی |
5 |
9 |
31 |
57 |
80 |
182 |
|
درصد |
2.7% |
4.9% |
17.0% |
31.3% |
44.0% |
100.0% |
|
|
فرهیختگان |
فراوانی |
1 |
5 |
26 |
27 |
27 |
86 |
|
درصد |
1.2% |
5.8% |
30.2% |
31.4% |
31.4% |
100.0% |
|
|
جمع |
فراوانی |
6 |
14 |
57 |
84 |
107 |
268 |
|
درصد |
2.2% |
5.2% |
21.3% |
31.3% |
39.9% |
100.0% |
|
بر پایه داده‌های جدول شماره 4 می‌توان گفت:
بیش از 75 درصد از گروه کارکنان و بیش از 62 درصد از گروه فرهیختگان انتظار رسانه‌های جمعی از پلیس برای کشف سریع جرم را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
در مجموع هر دو گروه بیش از 71 درصد انتظار رسانه‌های جمعی از پلیس برای کشف سریع جرم را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
1-5. بی‌احترامی و اهانت برخی متهمان به پلیس هنگام دستگیری و بازجویی؛
در بعضی اوقات مشاهده می‌شود که رفتار اهانت‌آمیز برخی متهمان به مأموران پلیس حین انجام‌وظیفه سبب تحریک مأموران و عکس‌العمل خشونت‌آمیز آنان می‌شود. در واکاوی به‌عمل‌آمده از 5 پرونده این امر به‌وضوح مشاهده شد. تحقیقات انجام‌شده توسط گرندی و دیکتر (2004) نشان می‌دهد که رفتارهای غیرمعقول ارباب‌رجوع و قرار گرفتن در معرض پرخاشگری ارباب‌رجوع سبب بروز رفتارهای خشن و بی‌ملاحظه پلیس می‌شود. نتیجه تحقیق میدانی به‌عمل‌آمده نیز به شرح ذیل در جدول شماره 5 نشان داده می‌شود:
جدول شماره 5- تأثیر بی‌احترامی و اهانت برخی متهمان به پلیس هنگام دستگیری و بازجویی بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی
|
پاسخگویان |
خیلی کم |
کم |
متوسط |
زیاد |
خیلی زیاد |
جمع |
|
|
کارکنان |
فراوانی |
5 |
11 |
30 |
56 |
82 |
184 |
|
درصد |
2.7% |
6.0% |
16.3% |
30.4% |
44.6% |
100.0% |
|
|
فرهیختگان |
فراوانی |
2 |
5 |
22 |
36 |
21 |
86 |
|
درصد |
2.3% |
5.8% |
25.6% |
41.9% |
24.4% |
100.0% |
|
|
جمع |
فراوانی |
7 |
16 |
52 |
92 |
103 |
270 |
|
درصد |
2.6% |
5.9% |
19.3% |
34.1% |
38.1% |
100.0% |
|
بر پایه داده‌های جدول شماره 5 می‌توان گفت:
بیش از 74 درصد از گروه کارکنان و بیش از 65 درصد از گروه فرهیختگان بی‌احترامی و اهانت برخی متهمان به پلیس هنگام دستگیری و بازجویی را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
در مجموع هر دو گروه بیش از 82 درصد بی‌احترامی و اهانت برخی متهمان به پلیس هنگام دستگیری و بازجویی را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
1-6. ترس متهمان از اعلام شکایت علیه پلیس؛
متهمانی که قربانیان ضربوجرح و خشونت پلیس هستند به علل مختلف ازجمله ترس ممکن است از اعلام شکایت علیه پلیس خودداری نمایند و یا چنانچه شکایتی هم نموده باشند آن را پی گیری نکنند. در واکاوی به‌عمل‌آمده از 3 پرونده این موضوع مشاهده گردید. نتیجه تحقیق میدانی به‌عمل‌آمده نیز به شرح ذیل در جدول شماره 6 نشان داده می‌شود:
جدول شماره 6- تأثیر ترس متهمان از اعلام شکایت علیه پلیس بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی
|
پاسخگویان |
خیلی کم |
کم |
متوسط |
زیاد |
خیلی زیاد |
جمع |
|
|
کارکنان |
فراوانی |
31 |
34 |
45 |
36 |
37 |
183 |
|
درصد |
16.9% |
18.6% |
24.6% |
19.7% |
20.2% |
100.0% |
|
|
فرهیختگان |
فراوانی |
1 |
8 |
33 |
34 |
8 |
84 |
|
درصد |
1.2% |
9.5% |
39.3% |
40.5% |
9.5% |
100.0% |
|
|
جمع |
فراوانی |
32 |
42 |
78 |
70 |
45 |
267 |
|
درصد |
12.0% |
15.7% |
29.2% |
26.2% |
16.9% |
100.0% |
|
بر پایه داده‌های جدول شماره 6 می‌توان گفت:
بیش از 39 درصد از گروه کارکنان و بیش از 49 درصد از گروه فرهیختگان ترس متهمان از اعلام شکایت علیه پلیس را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
در مجموع هر دو گروه بیش از 42 درصد ترس متهمان از اعلام شکایت علیه پلیس را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
1-7. تهدید پلیس از سوی خانواده، دوستان و آشنایان متهمان؛
در برخی از پرونده‌ها مأموران پلیس از سوی خانواده یا دوستان و آشنایان متهمان مورد تهدید واقع می‌شوند. همین امر سبب می‌شود که پلیس نه‌تنها تسلیم این تهدیدات نشود بلکه شدت عمل بیشتری در خصوص این‌گونه متهمان از خود نشان دهد و رفتاری خشونت‌آمیز بروز نماید. تحقیقات انجام‌شده توسط آلی سون و الکس در دانشگاه کمبل (2004) نشان می‌دهد که برخورد با ناهنجاری‌های جامعه موجب رفتار سوء افراد پلیس می‌شود. نتیجه تحقیق میدانی به‌عمل‌آمده نیز به شرح ذیل در جدول شماره 7 نشان داده می‌شود:
جدول شماره 7- تأثیر تهدید پلیس از سوی خانواده، دوستان و آشنایان متهمان بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی
|
پاسخگویان |
خیلی کم |
کم |
متوسط |
زیاد |
خیلی زیاد |
جمع |
|
|
کارکنان |
فراوانی |
24 |
22 |
53 |
38 |
47 |
184 |
|
درصد |
13.0% |
12.0% |
28.8% |
20.7% |
25.5% |
100.0% |
|
|
فرهیختگان |
فراوانی |
7 |
16 |
37 |
15 |
11 |
86 |
|
درصد |
8.1% |
18.6% |
43.0% |
17.4% |
12.8% |
100.0% |
|
|
جمع |
فراوانی |
31 |
38 |
90 |
53 |
58 |
270 |
|
درصد |
11.5% |
14.1% |
33.3% |
19.6% |
21.5% |
100.0% |
|
بر پایه داده‌های جدول شماره 7 می‌توان گفت:
بیش از 45 درصد از گروه کارکنان و بیش از 29 درصد از گروه فرهیختگان تهدید پلیس از سوی خانواده، دوستان و آشنایان متهمان را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
در مجموع هر دو گروه بیش از 40 درصد تهدید پلیس از سوی خانواده، دوستان و آشنایان متهمان را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
1-8. تأثیر زبان زور برای اغلب متهمان؛
بعضی از کارکنان بر اساس خرده‌فرهنگ بجا مانده از گذشته معتقدند که در برخورد با متهمان فقط زبان زور کارساز است و مؤثرترین شیوه برخورد منحصر به همین روش است. آن‌ها برای تسریع در نتیجه‌گیری، ضربوجرح و رفتار خشونت‌آمیز را ضروری می‌دانند. نتیجه تحقیق میدانی به‌عمل‌آمده نیز به شرح ذیل در جدول شماره 8 نشان داده می‌شود:
جدول شماره 8- تأثیر زبان زور برای اغلب متهمان بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی
|
پاسخگویان |
خیلی کم |
کم |
متوسط |
زیاد |
خیلی زیاد |
جمع |
|
|
کارکنان |
فراوانی |
8 |
18 |
52 |
54 |
52 |
184 |
|
درصد |
4.3% |
9.8% |
28.3% |
29.3% |
28.3% |
100.0% |
|
|
فرهیختگان |
فراوانی |
1 |
6 |
24 |
38 |
17 |
86 |
|
درصد |
1.2% |
7.0% |
27.9% |
44.2% |
19.8% |
100.0% |
|
|
جمع |
فراوانی |
9 |
24 |
76 |
92 |
69 |
270 |
|
درصد |
3.3% |
8.9% |
28.1% |
34.1% |
25.6% |
100.0% |
|
بر پایه داده‌های جدول شماره 8 می‌توان گفت:
بیش از 57 درصد از گروه کارکنان و بیش از 63 درصد از گروه فرهیختگان تأثیر زبان زور برای اغلب متهمان را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
در مجموع هر دو گروه بیش از 59 درصد تأثیر زبان زور برای اغلب متهمان را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
1-9. موضوعیت داشتن اقرار در قوانین موضوعه؛
از قدیم‌الایام در محاکم قضایی اقرار به‌عنوان ملکه دلایل شناخته می‌شود و این امر در قانون مجازات اسلامی نیز موضوعیت دارد. در سازمان‌های پلیسی نیز اخذ اقرار همچنان شیوه مقبول و شناخته‌شده است و همین امر منجر به‌احتمال بروز رفتار خشونت‌آمیز و ضربوجرح متهمان در بعضی از پرونده‌ها می‌شود. نتیجه تحقیق میدانی به‌عمل‌آمده نیز به شرح ذیل در جدول شماره 9 نشان داده می‌شود:
جدول شماره 9- تأثیر موضوعیت داشتن اقرار در قوانین موضوعه بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی
|
پاسخگویان |
خیلی کم |
کم |
متوسط |
زیاد |
خیلی زیاد |
جمع |
|
|
کارکنان |
فراوانی |
9 |
14 |
58 |
58 |
41 |
180 |
|
درصد |
5.0% |
7.8% |
32.2% |
32.2% |
22.8% |
100.0% |
|
|
فرهیختگان |
فراوانی |
0 |
5 |
27 |
34 |
18 |
84 |
|
درصد |
0.0% |
6.0% |
32.1% |
40.5% |
21.4% |
100.0% |
|
|
جمع |
فراوانی |
9 |
19 |
85 |
92 |
59 |
264 |
|
درصد |
3.4% |
7.2% |
32.2% |
34.8% |
22.3% |
100.0% |
|
بر پایه داده‌های جدول شماره 9 می‌توان گفت:
بیش از 54 درصد از گروه کارکنان و بیش از 61 درصد از گروه فرهیختگان موضوعیت داشتن اقرار در قوانین موضوعه را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
در مجموع هر دو گروه بیش از 56 درصد موضوعیت داشتن اقرار در قوانین موضوعه را در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند.
1-10. تأثیر مجموع عوامل برون‌سازمانی بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی؛
جدول شماره 10- تأثیر عوامل برون‌سازمانی بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی
|
پاسخگویان |
خیلی کم |
کم |
متوسط |
زیاد |
خیلی زیاد |
جمع |
|
|
کارکنان |
فراوانی |
1 |
16 |
52 |
86 |
22 |
177 |
|
درصد |
0.6% |
9.0% |
29.4% |
48.6% |
12.4% |
100.0% |
|
|
فرهیختگان |
فراوانی |
- |
7 |
30 |
37 |
6 |
80 |
|
درصد |
- |
8.8% |
37.5% |
46.3% |
7.5% |
100.0% |
|
|
جمع |
فراوانی |
1 |
23 |
82 |
123 |
28 |
257 |
|
درصد |
0.4% |
8.9% |
31.9% |
47.9% |
10.9% |
100.0% |
|
بر پایه داده‌های جدول شماره 10 می‌توان گفت:
در نهایت عوامل برون‌سازمانی از دیدگاه کارکنان به میزان 61 درصد، از دیدگاه فرهیختگان به میزان 80/53 درصد و در مجموع به میزان 80/58 درصد در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی مؤثر دانسته شده است.
2. تحلیل استنباطی عوامل برون‌سازمانی خشونت پلیس؛
2-1. آزمون تحلیل واریانس تفاوت دیدگاه‌های دو گروه کارکنان و فرهیختگان در خصوص تأثیر عوامل برون‌سازمانی بر احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی به شرح جداول ذیل است:
|
جدول شماره 11- توصیف آماری تحلیل واریانس عوامل برون‌سازمانی |
|||||||
|
عوامل برون‌سازمانی |
گروه‌ها |
تعداد |
میانگین |
انحراف استاندارد |
|||
|
کارکنان |
177 |
3.7960 |
.68146 |
||||
|
فرهیختگان |
80 |
3.7319 |
.56950 |
||||
|
جدول شماره 12- آزمون تحلیل واریانس تفاوت دیدگاه‌های دو گروه در خصوص تأثیر عوامل برون‌سازمانی بر احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی |
|||||||
|
عوامل برون‌سازمانی |
آزمونF |
میزان خطا |
ضریب تیt |
درجه آزادی |
|||
|
2.303 |
.130 |
.733 |
255 |
||||
با توجه به نتایج آزمون تحلیل واریانس دیدگاه‌های دو گروه کارکنان و فرهیختگان در خصوص تأثیر عامل برون‌سازمانی بر احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی، می‌توان گفت که آزمون F با بیش از 99 درصد معنی‌دار است؛ بنابراین بر پایه داده‌های جداول 11 و 12 تفاوت معنی‌داری بین میانگین نظری یا استاندارد تحقیق که مساوی با عدد 3 است و میانگین تجربی یا مشاهده‌شده دو گروه که بیشتر از عدد 3 به‌دست‌آمده است، وجود دارد. به‌نوعی که میانگین دیدگاه‌های کارکنان که 79/3 به‌دست‌آمده از میانگین نظر فرهیختگان که 73/3 به‌دست‌آمده بیشتر است. با این حساب می‌توان گفت که گروه کارکنان تأثیر عوامل برون‌سازمانی بر احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی را بیش از گروه فرهیختگان می‌دانند.
2-2. آزمون فریدمن در خصوص رتبه‌بندی یا تعیین اولویت مؤلفه‌های عوامل برون‌سازمانی مؤثر بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی:
جدول شماره 13- رتبه‌بندی یا تعیین اولویت مؤلفه‌های برون‌سازمانی مؤثر بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی از دیدگاه کارکنان
|
ردیف |
مؤلفه |
جایگاه اولویتی |
رتبه یا اولویت |
|
1 |
انتظار بزه دیدگان از پلیس برای کشف سریع جرم |
5.55 |
4 |
|
2 |
انتظار مقامات قضایی از پلیس برای کشف سریع جرم |
5.71 |
2 |
|
3 |
انتظار نهادهای اجتماعی و فرهنگی از پلیس برای کشف سریع جرم |
5.40 |
5 |
|
4 |
انتظار رسانه‌های جمعی از پلیس برای کشف سریع جرم |
5.68 |
3 |
|
5 |
بی‌احترامی و اهانت برخی متهمان به پلیس هنگام دستگیری و بازجویی |
5.82 |
1 |
|
6 |
ترس متهمان از اعلام شکایت علیه پلیس |
3.65 |
9 |
|
7 |
تهدید پلیس از سوی خانواده، دوستان و آشنایان متهمان |
4.04 |
8 |
|
8 |
تأثیر زبان زور برای اغلب متهمان |
4.71 |
6 |
|
9 |
موضوعیت داشتن اقرار در قوانین موضوعه |
4.45 |
7 |
|
ضریب آزمون معنی‌داری خی2 = 1/177 سطح معنی‌داری= P<0.01 |
|||
بر پایه آزمون فریدمن در خصوص رتبه‌بندی یا سنجش اولویت تأثیر مؤلفه‌های برون‌سازمانی مهم بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی می‌توان گفت که از نظر کارکنان به ترتیب بی‌احترامی و اهانت برخی متهمان به پلیس هنگام دستگیری و بازجویی در رتبه اول، انتظار مقامات قضایی از پلیس برای کشف سریع جرم در رتبه دوم و انتظار رسانه‌های جمعی از پلیس برای کشف سریع جرم در رتبه سوم قرار دارند.
جدول شماره 14- رتبه‌بندی یا تعیین اولویت مؤلفه‌های برون‌سازمانی مؤثر بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی از دیدگاه فرهیختگان
|
ردیف |
مؤلفه |
جایگاه اولویتی |
رتبه یا اولویت |
|
1 |
انتظار بزه دیدگان از پلیس برای کشف سریع جرم |
5.26 |
4 |
|
2 |
انتظار مقامات قضایی از پلیس برای کشف سریع جرم |
5.69 |
1 |
|
3 |
انتظار نهادهای اجتماعی و فرهنگی از پلیس برای کشف سریع جرم |
5.36 |
3 |
|
4 |
انتظار رسانه‌های جمعی از پلیس برای کشف سریع جرم |
5.50 |
2 |
|
5 |
بی‌احترامی و اهانت برخی متهمان به پلیس هنگام دستگیری و بازجویی |
5.23 |
5 |
|
6 |
ترس متهمان از اعلام شکایت علیه پلیس |
4.33 |
8 |
|
7 |
تهدید پلیس از سوی خانواده، دوستان و آشنایان متهمان |
3.40 |
9 |
|
8 |
تأثیر زبان زور برای اغلب متهمان |
5.17 |
6 |
|
9 |
موضوعیت داشتن اقرار در قوانین موضوعه |
5.06 |
7 |
|
ضریب آزمون معنی‌داری خی2 = 0/60 سطح معنی‌داری= P<0.01 |
|||
بر پایه آزمون فریدمن در خصوص رتبه‌بندی یا سنجش اولویت تأثیر مؤلفه‌های برون‌سازمانی مهم بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی می‌توان گفت که از نظر فرهیختگان به ترتیب انتظار مقامات قضایی از پلیس برای کشف سریع جرم در رتبه اول، انتظار رسانه‌های جمعی از پلیس برای کشف سریع جرم در رتبه دوم و انتظار نهادهای اجتماعی و فرهنگی از پلیس برای کشف سریع جرم در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند.
جدول شماره 15- رتبه‌بندی یا تعیین اولویت مؤلفه‌های برون‌سازمانی مؤثر بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی از دیدگاه کل جمعیت نمونه
|
ردیف |
مؤلفه |
جایگاه اولویتی |
رتبه یا اولویت |
|
1 |
انتظار بزه دیدگان از پلیس برای کشف سریع جرم |
5.46 |
4 |
|
2 |
انتظار مقامات قضایی از پلیس برای کشف سریع جرم |
5.70 |
1 |
|
3 |
انتظار نهادهای اجتماعی و فرهنگی از پلیس برای کشف سریع جرم |
5.39 |
5 |
|
4 |
انتظار رسانه‌های جمعی از پلیس برای کشف سریع جرم |
5.62 |
3 |
|
5 |
بی‌احترامی و اهانت برخی متهمان به پلیس هنگام دستگیری و بازجویی |
5.64 |
2 |
|
6 |
ترس متهمان از اعلام شکایت علیه پلیس |
3.86 |
8 |
|
7 |
تهدید پلیس از سوی خانواده، دوستان و آشنایان متهمان |
3.84 |
9 |
|
8 |
تأثیر زبان زور برای اغلب متهمان |
4.85 |
6 |
|
9 |
موضوعیت داشتن اقرار در قوانین موضوعه |
4.64 |
7 |
|
ضریب آزمون معنی‌داری خی2 = 8/216 سطح معنی‌داری= P<0.01 |
|||
بر پایه آزمون فریدمن در خصوص رتبه‌بندی یا سنجش اولویت تأثیر مؤلفه‌های برون‌سازمانی مهم بر خشونت پلیس در فرآیند دادرسی می‌توان گفت که نظر کل جمعیت، انتظار مقامات قضایی از پلیس برای کشف سریع جرم در رتبه اول، بی‌احترامی و اهانت برخی متهمان به پلیس هنگام دستگیری و بازجویی در رتبه دوم و انتظار رسانه‌های جمعی از پلیس برای کشف سریع جرم در رتبه سوم قرار دارند. با توجه به موارد ذکرشده، مدل مفهومی تحقیق به شکل زیر ترسیم و ارائه می‌گردد:
برآمد؛
از انواع خشونت در این مقاله به خشونت فیزیکی و کلامی اشاره شد. در قوانین موضوعه اعم از قانون اساسی و قانون مجازات اسلامی و اسناد بین‌المللی خشونت امری مذموم، غیرقانونی و خلاف حقوق شهروندی تلقی می‌شود و مرتکبان آن طبق مقررات و قوانین مستحق تعقیب و مجازات هستند. ریشه‌های خشونت پلیس را می‌توان در عوامل مختلفی از قبیل عوامل فردی، درون‌سازمانی و برون‌سازمانی جستجو کرد در این مقاله نه مؤلفه مربوط به عوامل برون‌سازمانی مؤثر بر احتمال بروز خشونت در فرآیند دادرسی مورد سنجش قرار گرفت. نتایج به‌دست‌آمده از تحقیق نشان می‌دهد که عوامل برون‌سازمانی در مجموع بیش از 58 درصد در احتمال بروز خشونت پلیس تأثیر داشته‌اند نتایج به‌دست‌آمده از گویه‌هایی چون انتظار بزه‌دیدگان از پلیس برای کشف جرم به میزان 69 درصد، انتظار مقامات قضایی از پلیس برای کشف سریع جرم به میزان 75 درصد، انتظار نهادهای اجتماعی و فرهنگی از پلیس برای کشف سریع جرم به میزان 70 درصد و انتظار رسانه‌های جمعی از پلیس برای کشف سریع جرم به میزان 71 درصد در احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی مؤثر دانسته شده‌اند، با نتیجه تحقیقات انجام‌شده توسط فوکس و همکاران که فشارهای شغلی را در ایجاد خشونت مؤثر می‌دانند مطابقت دارد.
نتیجه 72 درصدی تأثیر بی‌احترامی و اهانت برخی متهمان به پلیس هنگام دستگیری و بازجویی با نتیجه تحقیقات انجام‌شده توسط گرندی و دیکتر که رفتارهای غیرمعقول ارباب‌رجوع را سبب بروز رفتارهای خشن پلیس دانسته‌اند، همخوانی دارد.
نتیجه 40 درصدی تهدید پلیس از سوی خانواده دوستان و آشنایان متهم، با تحقیقات انجام‌شده توسط آلی سون و الکس در دانشگاه کمبل که برخورد با ناهنجاری‌های جامعه را موجب رفتار سوء پلیس دانسته‌اند مطابقت دارد.
حال که همخوانی نتیجه این تحقیق با نتایج پژوهش‌های ذکرشده مشخص گردید به راهکارهای مقابله با این عوامل در جدول شماره 16 اشاره می‌شود تا مسئولان نیروی انتظامی با بکار بستن آن‌ها موجبات کاهش بروز خشونت پلیس و پیشگیری از آن را فراهم آورند.
جدول شماره 16- راهکارهای پیشنهادی پیشگیری از عوامل برون‌سازمانی مؤثر بر احتمال بروز خشونت پلیس در فرآیند دادرسی
|
ردیف |
عامل |
راهکارهای پیشنهادی |
|
1 |
انتظار بزه دیدگان از پلیس برای کشف سریع جرم |
- متعادل نمودن انتظار شاکیان و بزه دیدگان - اطلاع‌رسانی به مردم در خصوص زمان‌بر بودن کشف جرم |
|
2 |
انتظار مقامات قضایی از پلیس برای کشف سریع جرم |
- اطلاع‌رسانی به‌موقع وضعیت پرونده‌ها به مقامات قضایی - اولویت‌بندی پرونده‌ها برای رسیدگی - برگزاری جلسات مشترک با مقامات قضایی |
|
3 |
انتظار نهادهای اجتماعی و فرهنگی از پلیس برای کشف سریع جرم |
- اطلاع‌رسانی به نهادهای فرهنگی اجتماعی در خصوص مراحل کشف جرم و زمان‌بر بودن آن - تعامل سازنده با نهادهای اجتماعی فرهنگی و اطلاع‌رسانی سریع و شفاف به آن‌ها |
|
4 |
انتظار رسانه‌های جمعی از پلیس برای کشف سریع جرم |
- تعامل مستمر با رسانه‌ها و برگزاری جلسات مشترک توجیهی - هماهنگی با رسانه‌ها در خصوص درج اخبار مربوط به پلیس - رصد عملکرد رسانه‌ها و شکایت از رسانه‌های مختلف |
|
5 |
بی‌احترامی و اهانت برخی متهمان به پلیس هنگام دستگیری و بازجویی |
- بالا بردن آستانه تحمل کارکنان - تعیین فرد ناظر بر بازجویی - به‌کارگیری و استفاده از کارکنان مجرب در امر دستگیری و بازجویی |
|
6 |
ترس متهمان از اعلام شکایت علیه پلیس |
- تدوین منشور حقوق شهروندی و نصب ان در واحدهای انتظامی – اتاق‌های بازجویی و بازداشتگاه‌ها - اطلاع‌رسانی به مردم در خصوص آشنایی با حقوق شهروندی و اختیارات پلیس - تقویت سیستم ارتباط مردم با پلیس جهت اعلام شکایت |
|
7 |
تهدید پلیس از سوی خانواده، دوستان و آشنایان متهمان |
- حمایت از پلیس توسط مقامات قضایی و انتظامی هنگام مواجهه با تهدید - برخورد مناسب مقامات قضایی با تهدیدکنندگان پلیس - خویشتن‌داری پلیس هنگام تهدید و عدم خروج از چارچوب ضوابط |
|
8 |
تأثیر زبان زور برای اغلب متهمان |
- آموزش مستمر کارکنان در خصوص خلاف شرع و قانون بودن ضربوجرح - آموزش شیوه‌های علمی کشف جرایم به کارکنان - برخورد با کارکنان متخلف |
|
9 |
موضوعیت داشتن اقرار در قوانین موضوعه |
- اصلاح بند موضوعیت داشتن اقرار در قانون مجازات اسلامی - طریقیت داشتن اقرار در محاکم |
)