نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق دانشگاه اصفهان

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی دانشگاه اصفهان

چکیده

توانایی و تکلیف رسیدگی هر دادگاهی به یک اتهام، مبتنی بر صلاحیت قانونی آن مرجع
قضایی است. در صورت ارتکاب جرم در خارج از کشور، تعیین دادگاه ایرانی صالح، مستلزم
صلاحیت فرامرزی دادگاه های ایران است. آنچه صلاحیت فرا سرزمینی دادگاه های ایران را
توجیه می کند ضوابطی است که با توجه به شخصیت متهم، قربانی جرم و نوع جرم تعیین
می شود. پس از احراز صلاحیت عام محاکم ایران، به جهت وجود یکی از عوامل ارتباط بین
جرم و دستگاه قضایی کشور، نوبت به تعیین دادگاه صالح بر اساس معیارهای صلاحیت ذاتی و
محلی می رسد. باوجوداین، به نظر می رسد تعیین دادگاه ایرانی صالح جهت رسیدگی نسبت به
جرائم ارتکابی اشخاص بیتابعیت در خارج کشور، به مثابه چالشی پیشروی قانونگذار است؛
زیرا پذیرش صلاحیت محلی دادگاه ایرانی، بر اساس معیارهای مورد اشاره قانون گذار، به دلیل
فقدان مستند قانونی در این زمینه، امکان پذیر نیست. افزون بر آن، چنین وضعیتی، محروم ماندن
قربانی جرم از امتیازات طرح دعوای خصوصی در دادگاه کیفری را به دنبال دارد. به همین
جهت، همسو با قانون مجازات اسلامی، اصلاح ماده 316 قانون آیین دادرسی کیفری، از طریق
ضرورتی انکارناپذیر است. ،« غیر ایرانی » به « اتباع بیگانه » تغییر واژه

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Challenge on the Determination of IranianCompetent Court regarding Crimes Committed by Apatrids Persons Abroad

نویسندگان [English]

  • S. Mohammad Sadegh tabatabai 1
  • S. Hussein As’adi 2

چکیده [English]

The jurisdiction of a court refers to its capacity in order to take valid
legal actions. The first of purpose the criminal law is to inflict deserved
punishment for retaliation of the committed crime. A prosecutor prosecutes
defendant which might lead to conviction. Many states including Iran claim
jurisdiction over the crimes of their own citizens even if these crimes have
been committed abroad. Moreover, it is also true for a case when an apatrid
individual commits a crime against an Iranian citizen abroad. Considerable
ambiguities and errors are observable by studying the determined
jurisdictional principles in the Criminal Procedure Code. The reason for this
ambiguity revolves around article 316 which is not clear- cut, which may
leads jurist and judges to interpretive narrowly. As principle of legitimacy of
offences provides that penal codes must be interpreted strictly and should
not be generalized through compression method, it is necessary that it
article be reformed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • international criminal law
  • Local competence
  • Apatrid persons
  • Linking factor
  • Article 316 of the Criminal Procedure Code
  • Interpretation of law
- آخوندی، محمود ( 1380 ). آیین دادرسی کیفری. سازمان و صلاحیت مراجع کیفری، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ ششم، جلد دوم.
- ابراهیمی، سید نصرالله ( 1383 ). حقوق بی نالملل خصوصی. چاپ اول، تهران، سمت.مجله دانشکده .« اصل برائت و آثار آن در امور کیفری » .( - آشوری، محمد 1372 (39-72 ،( حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ( 29
.-آشوری، محمد ( 1380 ). آیین دادرسی کیفری. تهران، سمت، جلد دوم.
- ارفع نیا، بهشید ( 1376 ). حقوق بی نالملل خصوصی. تهران، بهتاب، جلد اول. نحوه اعمال صلاحیت دادگاه ها » .( - افتخار جهرمی، گودرز؛ و اسلامی، ابراهیم. ( 1393
.37-64 ،( مجله حقوقی دادگستری، ( 88 .« در رسیدگی به جرایم فضای سایبری
مجله دانشکده حقوق و علوم .« قواعد تفسیر قوانین جزا یی » .( - امیدی، جلیل ( 1377
.9-53 ،( سیاسی، ( 41 تنقیح قوانین و مقررات: تدبیری برای مبارزه با ابهام حقوقی » .( - انصاری، باقر ( 1386
.31-67 ،( فص لنامه اطلاع رسانی حقوقی، ( 11
- انصاری، مسعود؛ و طاهری، محمدعلی ( 1388 ). دان شنامه حقوق خصوصی. جلد دوم،تهران، جنگل.
- ایوانز، گراهام؛ و نونام، جفری ( 1381 ). فرهنگ روابط بی ن الملل . ترجمه حمیرا مشیرزاده و حسین شریفی، تهران، میزان.
مجله مجتمع آموزش .« جغرافیای سیاسی قلمرو حاکمیت » .( - پوربافرانی، حسن ( 1379.121-139 ،( عالی قم، ( 6
مجله .« ماهیت و انواع صلاحیت در حقوق جزای بین الملل » .( - پوربافرانی، حسن ( 1381 .161-186 ،( مجتمع آموزش عالی قم، ( 12
اصل صلاحیت مبتنی بر تابعیت مجنیعلیه در حقوق جزای » .( - پوربافرانی، حسن ( 1382 97-124 ،( نامه مفید، ( 37 .« بین الملل و ایران173
چالش تعیین دادگاه ایرانی صالح در رسیدگی به جرایم ارتکابی اشخاص بیتابعیت... تحول اصل صلاحیت واقعی در لایحه جدید قانون » .( - پوربافرانی، حسن ( 1391
.73-96 ،( فص لنامه دیدگا ههای حقوق قضایی، ( 58 .« مجازات اسلامی با نگاهی تطبیقی
.« بایدونبایدهای جرم انگاری در حقوق کیفری ایران » .( - پوربافرانی، حسن ( 1392
.25-52 ،( فصلنامه مجلس و راهبرد، ( 75
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر ( 1382 ). مکت بهای حقوقی در حقوق اسلام . تهران، گنج دانش.
مقدمه ای بر مطالعه اصول حاکم بر صلاحیت کیفری در حقوق » .( - خالقی، علی ( 1381 35-57 ،( مجله پژوه شهای حقوقی، ( 2 .« جزای بین الملل
حمایت کیفری از اتباع: جنبه فراموش شده اصل صلاحیت » .( - خالقی، علی ( 1382 الف
171.-191 ،( مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ( 60 .« شخصی در حقوق ایران
صلاحیت فرا سرزمینی دادگاه های ایران نسبت به جرائم » .( - خالقی، علی ( 1382 ب
.9-30 ،( مجله پژوه شهای حقوقی، ( 3 .« مأموران و مستخدمان دولت
محاکمه صدام و مسئل ه صلاحیت دادگاه از منظر حقوق » .( - خالقی، علی ( 1382 ج
.11-42 ،( مجله پژوه شهای حقوقی، ( 2 .« داخلی و بین المللی
انتقال محکومان: تحولی بزرگ در شناسایی اعتبار احکام » .( - خالقی، علی ( 1383
،( مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ( 64 .« کیفری خارجی در ایرا .15-35
- خالقی، علی ( 1388 الف). جستارهایی از حقوق جزای بین الملل. تهران، موسسه شهردانش.
- خالقی، علی ( 1388 ب). آیین دادرسی کیفری. تهران، موسسه شهر دانش، چاپ سوم.
- سلجوقی، محمود ( 1389 ). بایست ههای حقوق بی نالملل خصوصی. تهران، میزان، چاپ دوازدهم.
- شیخ الاسلامی، سید محسن ( 1384 ). حقوق بی نالملل خصوصی. تهران، گنج دانش.
- ضیائی بیگدلی، محمدرضا ( 1385 ). حقوق بی نالملل عمومی. تهران، گنج دانش. قانون حاکم بر ازدواج با » .( - طباطبایی، سید محمدصادق؛ و اسعدی، سید حسین 1393 (7-33 ،( فصلنامه تعالی حقوق، ( 6 .« بیگانه در نظام حقوقی ایران
- عبادی، شیرین ( 1385 ). حقوق پناهندگان. تهران، گنج دانش.
174 فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال چهارم، شماره دوازدهم، پاییز 1394
صلاحیت دادگاه های ایران نسبت به جرایم سایبری ارتکابی در » .( - غفاری، نجمه ( 1393
.49-83 ،( فصلنامه تعالی حقوق، ( 6 .« خارج از کشور
اخذ تأمین از اشخاص بی » .( - فصیحی زاده، علیرضا؛ و اسعدی، سید حسین ( 1391
.141-163 ،( مجله حقوقی دادگستری، ( 80 .« تابعیت در طرح دعوی
- قافی، حسین؛ و شریعتی، سعید ( 1392 ). اصول فقه کاربردی. تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، جلدهای دوم و سوم.
- قبله ای خویی، خلیل ( 1387 ). علم اصول در فقه و قوانین موضوعه. تهران، سمت.
- گرجی، ابوالقاسم ( 1387 ). مفاهیم بنیادین حقوق مدنی و جزایی. تهران، مجد.
- گلدوست جویباری، رجب ( 1391 ). کلیات آیین دادرسی کیفری. تهران، جنگل.
- محقق داماد، سید مصطفی ( 1390 ). مباحثی از اصول فقه. دفتر دوم: منابع فقه، تهران،مرکز نشر علوم اسلامی.
- مصدق، محمد ( 1393 ). شرح قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با رویکرد کاربردی. تهران، جنگل.
- معاونت آموزش قوه قضاییه ( 1387 ). مجموعه نشستهای قضایی: مسائل قانون
مجازات اسلامی، قم. معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه.
- میرمحمد صادقی، حسین ( 1390 ). حقوق جزای بین الملل. تهران، مجد، چاپ سوم.
- نصیری، محمد ( 1386 ). حقوق بین الملل خصوصی. تهران، انتشارات آگاه.
- نوربها، رضا ( 1377 ). نگاهی به قانون مجازات اسلامی. تهران، میزان، چاپ اول.
- هاشمی، سید محمد ( 1384 ). حقوق بشر و آزاد یهای اساسی. تهران، میزان. چاپ اول
- Agrawala, S.K. (1965). International Law: Indian Courts andLegislature. (Bombay: N. M.Tripathi Private Ltd).
- Akehurst, M. (1984). A Modern Introduction to International Law. 5th
- Bassiouni, cherhf (2004). The history of universal jurisdiction and its
place in international law, in: universaljurisdiction, national courts and
the prosecution of serious crime under international law, University of pensylvania press.
- Martin, Elizabeth (2003). Dictionary of Law, Oxford University Press.175
چالش تعیین دادگاه ایرانی صالح در رسیدگی به جرایم ارتکابی اشخاص بی تابعیت...
- Peradell, Geraud. (2000). La competence universelle, in: Droit international pénal, sous la direction de H. Ascencio, E. Decaux, A.
Pellet, Paris.
- Reydmas, luc (2003). Universal jurisdiction, Oxford University press Inc,New York.
- Scharf, M.P. (2000-2001). Application of Treaty-Based Universal
Jurisdiction to Nationals of Non-Party States. 35 New Eng.L.Rev.