نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی دانشکده الهیات و علوم اسلامی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 دکتری حقوق عمومی، مدرس دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

بر اساس فقه امامیه و قانون مجازات اسلامی ایران، ارتکاب زنا در شرایطی ممکن است موجب حداقلِ مجازات و در شرایط دیگری، مستوجب اعمال حداکثر مجازات گردد. این مسئله در نظام جزایی اسلام و قوانین کیفری ایران از اهمیتِ بالایی برخوردار است. نظر به اینکه یکی از مصادیق اعمال حداقل مجازات، عدم تحقق احصان مرد یا زن می‌باشد و بر اساس ماده 227 قانون مجازات اسلامی ایران، مسافرت، زوجین را از احصان خارج می‌کند، این سؤال مطرح می‌شود که سفر به معنی مطلق، می‌تواند سبب خروج مرتکب زنا از احصان گردد یا وجود شرایط دیگری برای تحقق احصان مسافر لازم است؟ با توجه به بررسی توصیفی تحلیلی دیدگاه‌های مطروحه در این پژوهش، به نظر  می‌رسد، معیار اساسی برای تحقق احصان مسافر، وجود تمکن عرفی از استمتاع در هر زمانی است که اراده کند. از طرف دیگر، ارائه الگوی مسافت شرعی برای تحقق احصان، مغایر با محتوای روایات مشهور است. بنابراین تعیین مسافت شرعی به‌عنوان ملاک خروج از احصان با معیار تمکن عرفی به‌عنوان قول مشهور فقها که به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است، سازگاری نخواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Jurisprudential and legal Criterion for the 'Ehsan' of the traveler

نویسندگان [English]

  • Abdorreza Lotfi 1
  • Reza Dehghanian 2

1 Islamic jurisprudence and law group. Faculty of Theology and Islamic Sciences. University of Tabriz,,Iran

2 Ph.D. public law, lecturer at Tabriz University, Tabriz, Iran

چکیده [English]

According to Imami jurisprudence and the Islamic Penal Code of Iran, committing adultery in some circumstances may result in a minimum punishment and in other circumstances, may be subject to a maximum punishment. This issue is very important in the penal system of Islam and the criminal laws of Iran. Considering that one of the examples of the application of the minimum punishment is the Lack of Ehsan for a man or a woman, and according to Article 227 of the Islamic Penal Code of Iran, travel excludes husband and wife from the Ehsan, This question is raised that traveling in the absolute sense can cause the perpetrator of adultery to leave the Ehsan or other conditions are necessary? Considering the descriptive-analytical study of the views presented in this research, it seems that the basic feature of Ehsan for passengers is the existence of a customary ability to have a marital relationship with the wife or husband at any time he or she wants. On the other hand, presenting a model of religious distance as a criterion for leaving Ehsan is contrary to the content of popular narrations. Therefore, determining the religious distance as a criterion for leaving Ehsan will not be compatible with the criterion of customary ability as the famous saying of the jurists, which has been discussed in detail.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Traveler
  • traveler's Ehsan
  • Mohsen
  • adultery
  • lapidation
جهانگیر، منصور، (1395)، قانون مجازات اسلامی، تهران، انتشارات دیدار.
زراعت، عباس، (1393)، شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی، (حدود)، تهران، نشر جنگل.
ساریخانی، عادل، (1396)، «فلسفه احصان در جرایم جنسی مستوجب حد با محوریت قانون مجازات اسلامی»، فصلنامة پژوهش‌‌های فقه و حقوق اسلامی، سال 1396، شمارة 48.
کریمی، حسین، (1365)، موازین قضایی از دیدگاه امام خمینی (ره)، جلد اول، چاپ اول، قم، انتشارات شکوری.
مؤسّسة آموزشی و پژوهشی قضا، گنجینه استفتائات قضایی، قم، سؤال 125.
ب) عربی
اصفهانی، شیخ محمد (معروف به فاضل هندی)، (1416ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام؛ جلد 10، قم، انتشارات مؤسّسۀ نشر اسلامی.
تبریزى، جواد بن على، (1417ق)، أسس الحدود و التعزیرات، چاپ اول، قم، نشر دفتر مؤلف.
حرّ عاملى، (1409ق)، وسائل الشیعه، جلد ‌28، چاپ اول، قم، نشر مؤسّسة آل البیت.
حسینى عمیدى، سید عمید الدین بن محمد اعرج، (1416ق)، کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد، جلد‌3، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
خمینى، سید روح الله، (بی‌‌تا)، تحریر الوسیلة، چاپ اول، جلد‌2، قم، مؤسّسة مطبوعات دار العلم.
خوانسارى، سید احمد، (1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، جلد‌7، چاپ دوم، قم: مؤسّسة اسماعیلیان.
خویى، سید ابو القاسم، (1422ق)، مبانی تکملة المنهاج، ج‌41، چاپ اول، قم، مؤسّسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
سید عبد الأعلى سبزوارى، (1413ق)، مهذّب الأحکام، جلد 2، چاپ چهارم، قم، انتشارات مؤسّسة المنار.
شیخ طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، (1407ق)، الخلاف، جلد 5، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرّسین حوزة علمیة قم.
صدوق، ابن بابویه، محمد بن علی، (1413ق)، من لایحضره الفقیه، جلد 4، قم، دفترانتشارات اسلامی.
طبرسى، امین الإسلام، (1410ق)، المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، جلد 2، چاپ اول، مشهد: انتشارات مجمع البحوث الإسلامیة.
عاملی، زین الدین بن علی، شهید ثانی، (1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، جلد‌14، قم، انتشارات مؤسّسة معارف اسلامی.
علامه حلّى، (1387ه)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، جلد 4، چاپ اول، قم، نشر مؤسّسة اسماعیلیان.
علامه حلّى، (1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، جلد 5، چاپ اول، قم، انتشارات مؤسّسة امام صادق(ع).
فاضل لنکرانى، محمد، (1422ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - الحدود، چاپ اول، قم، مرکز فقهى ائمة اطهار.
فخر المحققین حلّى، محمد بن حسن بن یوسف، (1387ق)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، جلد‌4، چاپ اول، قم، مؤسّسة اسماعیلیان.
فخر رازی، محمد بن عمر بن حسن بن حسین رازی، (1420ق)، تفسیر کبیر (مفاتیح الغیب)، جلد 10، لبنان، انتشارات دار احیا التراث العربی بیروت.
فیض کاشانی، محمد حسن (1406ق)، الوافی، اصفهان، کتابخانة امام امیر المؤمنین علیه السلام، ج 15.
الفیومی، ابو العباس، (1372)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، قم، نشر دارالهجره.
قاضى، ابن براج، المهذب، (1406ق)، جلد 2، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرّسین حوزة علمیة قم.
القزوینی الرازی، احمد بن فارس بن زکریا، (1399ق)، معجم مقاییس اللغه، به تحقیق و ضبط عبدالسلام محمد هارون، قم، انتشارات الاعلام الاسلامی.
قمّى، محمد مؤمن، (1422ق)، مبانی تحریر الوسیلة - کتاب الحدود، چاپ اول، تهران، مؤسّسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى (ره).
کلینى، (1407)، الکافی، جلد 7، چاپ 4، تهران، دار الکتب الإسلامیه.
محقق حلّى، نجم الدین، (1412ق)، نکت النهایة، جلد 3، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
محقق حلّى، نجم الدین (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ 2، ج‌4، قم، مؤسّسة اسماعیلیان.
محقق، محمد باقر، (1391)، دائرة‌الفرائد در فرهنگ قرآن، جلد‌ 6، تهران، نشر بعثت.
مصطفوى، حسن، (1426ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‌، جلد 2، چاپ اول، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مکارم شیرازى، ناصر، (1418ق)، أنوار الفقاهة - کتاب الحدود و التعزیرات، چاپ اول، قم، انتشارات مدرسة الإمام علی (ع).
موسوى اردبیلى، سید عبد الکریم، (1427ق)، فقه الحدود و التعزیرات، جلد اول، چاپ 2، قم، مؤسّسة النشر لجامعة المفید.
موسوى خویى، سید ابو القاسم، (1422ق)، مبانی تکملة المنهاج، جلد 41، چاپ اول، قم، مؤسّسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
موسوی سبزواری، سید عبد الأعلى، (1413ق)، مهذّب الأحکام، مؤسّسة المنار، جلد 27، چاپ 4، قم، دفتر آیة الله سبزواری.
موسوى گلپایگانى، سید محمدرضا، (1412ق)، الدر المنضود فی أحکام الحدود، جلد اول، چاپ اول، قم، دار القرآن الکریم.
نجفی، شیخ محمد حسن (صاحب جواهر)، (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، به تحقیق‌ عباس‌ قوچانی‌، علی‌ آخوندی‌؛ محمود قوچانی‌ و رضا استادی، جلد ‌41، تهران، جامعة مدرّسین قم.
یحیى بن شرف النووی، ابو زکریا محیی الدین، (بی‌‌تا)، تهذیب الأسماء واللغات، جلد اول، دمشق، نشر دار الفیحاء، دار المنهل ناشرون.