نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار فقه و مبانی حقوق، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی تهران، ایران
چکیده
در مورد اثبات حدود غیرجنسی (قوادی، قذف، شرب خمر، سرقت، محاربه، سب‌‌النبی، سحر، ارتداد)، این بحث مطرح است که آیا دو اقرار لازم است یا یک اقرار کافی است؟ آیا یک قاعدة کلی در مورد حدود مذکور جاری است یا حکم هر یک با دیگری متفاوت است؟ این تفاوت در مادة 172 قانون مجازات اسلامی نیز انعکاس دارد. در کتب فقهی این بحث در دو سطح ادلة عام در این باره و ادلة خاص در خصوص هر یک از این حدود قابل بررسی است؛ در سطح ادلة عام، هیچ دلیل معتبری جز قاعدة درء، نه بر لزوم دو اقرار وجود دارد و نه بر کفایت یک اقرار؛ قاعدة درء نیز در فرض وجود شبهه و نبود ادله‌‌ای که برطرف‌‌کننده شبهه باشد، می‌‌تواند سودمند باشد. ادلة خاص در موارد فوق نیز قابل استناد نیست. فقط در مورد سرقت روایاتی هستند که با فرض پذیرش شهرت برای جبران ضعف سندی آنها، می‌‌توان به لزوم دو اقرار قائل شد و بنابراین امکان تمسک به قیاس اولویت در مورد حدود شدیدتر از سرقت وجود دارد ولی در صورت عدم پذیرش مبنای فوق، چنین امکانی نیست. در نهایت فتوای اکثر فقها بر لزوم دو اقرار و مخدوش بودن ادلة کفایت یک اقرار موجب شبهه شده و قاعدة درء اقتضای لزوم دو اقرار را در تمامی حدود مذکور دارد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Feasibility of Rule-formation toward Confession in Non-sexual Hudud
نویسنده [English]
- Ashkan Naeimi
Assistant Professor of Islamic Jurisprudence and Law, Allameh Tabataba'i University,,Tehran, Iran
چکیده [English]
The significant point regarding the proof of non-sexual hudud (pandering, qadhf, wine drinking, theft, muharebeh, insulting the prophet Muhammad, magic, and irtidad) is whether two confessions are required or merely one confession is sufficient? Is there a general rule regarding the above hudud, or the rules vary from one hadd to another? This argument can be presented in two aspects: general evidence for all the hudud, and particular evidence for each one of the hudud. In general evidence, apart from Al-dar’ (the prevention rule), there is no valid reason that necessitates two confessions or suffices one confession. Al-dar’ can also be useful in case of doubt and if there is no evidence to remove doubts. The particular evidence is also not valid for the above cases, yet there are some traditions with respect to theft that if their reputation can make up for their lack of validity, then two confessions are required. Thus, it is possible to resort to priority analogy in those hudud that are severe than theft, but if the above reasoning is not accepted, it is not possible to act accordingly. Finally, most fuqahā's fatwas imply that there must be two confessions and one confession cannot be sufficient in removing the doubts and Al-dar’ rule necessitates two confessions in all the mentioned hudud.
کلیدواژه‌ها [English]
- confession
- multiple confessions
- unity of confession. non-sexual hudud. legal rule
- اردبیلی، احمد بن محمد. (1403). مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
- تبریزی، جواد. (1417). اسس الحدود و التعزیرات، قم ، دفتر مؤلف.
- حلبی، ابن زهره. (1417). غنیه النزوع إلى علمی الأصول و الفروع، قم، مؤسسة امام صادق علیه السلام.
- حلی، حسن بن یوسف بن مطهر. (1420). تحریر الأحکام الشرعیه على مذهب الإمامیه، قم، مؤسسة امام صادق علیه السلام.
- حلی، حسن بن یوسف بن مطهر. (1413). مختلف الشیعه فی أحکام الشریعه، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیه قم.
- حلی، نجم الدین، جعفر بن حسن. (1408). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسة اسماعیلیان.
- خمینی، سیدروح ا... (بی‌‌تا). تحریر الوسیله، قم، مؤسسة مطبوعات دارالعلم.
- خوئی، سید ابوالقاسم. (1422). مبانی تکمله المنهاج، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام‌‌الخوئی.
- خوئی، سید ابوالقاسم. (بی‌‌تا). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، بی‌‌جا، بی‌‌نا.
- خوئی، سید ابوالقاسم. (1418). موسوعه الإمام الخوئی، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام‌‌الخوئی.
- دیلمی، سلار. (1404). المراسم العلویه و الأحکام النبویه فی الفقه الإمامی، قم، منشورات الحرمین.
- روحانی، سیدصادق. (1412). فقه الصادق(ع)، قم، دار الکتاب- مدرسة امام صادق(ع).
- شبیری زنجانی، سیدموسی. (1419). کتاب نکاح، قم، مؤسسة پژوهشى راى‌پرداز.
- صدوق، محمد بن علی بن بابویه. (1415). المقنع، قم، مؤسسة امام هادى علیه السلام.
- صدوق، محمد بن علی بن بابویه. (1413). من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
- طباطبائی، سیدعلی. (1418). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
- طوسی، ابن حمزه. (1408). الوسیله إلى نیل الفضیله، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى ره.
- طوسی، محمد بن حسن. (1407). تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
- طوسی، محمد بن حسن. (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
- طوسی، محمد بن حسن. (1400). النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوى، بیروت، دار الکتاب العربی.
- عاملی، زین الدین بن علی. (1410). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم، کتابفروشی داوری.
- عاملی، محمد بن حسن. (1409). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
- فاضل لنکرانی، محمد. (1422). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله- الحدود، قم، مرکز فقهى ائمة اطهار علیهم السلام.
- کشی، محمد بن عمر. (1390ق). رجال الکشی، مشهد، مؤسسة نشر دانشگاه مشهد.
- گلپایگانی، سیدمحمدرضا. (1412). الدر المنضود فی أحکام الحدود، قم، دار القرآن‌‌الکریم.
- مفید، محمد بن محمد. (1413). المقنعة، قم، کنگرة جهانى هزاره شیخ مفید.
- منتظری، حسین علی. (بی‌‌تا). کتاب الحدود، قم، دار الفکر.
- موسوی، سیدمرتضی. (1415). الانتصار فی انفرادات الامامیه، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
- موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم. (1427). فقه الحدود والتعزیرات، قم، مؤسسة النشر لجامعه المفید.
- مومن، محمد. (1422). مبانی تحریر الوسیله- کتاب الحدود، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره.
- نجفی، محمدحسن. (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
- نوری، حسین. (1408). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
هندی، محمد بن حسن. (1416). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
)