نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار حقوق عصبشناختی، مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی و گروه حقوق فناوری‌های زیستی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی،تهران،ایران
چکیده
به موجب ماده 91 ق.م.ا شبهه در «رشد و کمال عقل» کودک موجب سقوط مجازات حد و قصاص می‌شود. در حقیقت، قانون‌گذار با بیان این مفهوم گام ارزنده‌ای در راستای تعالی مبانی حقوق کیفری اطفال و نوجوانان برداشته است؛ اما درعین‌حال، به سبب ابهام و نقص نظری، این موضوع با مناقشه فکری بسیاری میان علمای حقوق همراه است. چنانچه این مفهوم و ارتباط آن با عقل در حوزه مسئولیت کیفری به خوبی روشن نشود امکان برخورد سلیقه‌ای آن در دادرسی کیفری وجود خواهد داشت. رشد عقلی مفهومی است که در ماهیت خود به برخی مبانی علوم اعصاب شناختی ارتباط وثیقی پیدا می‌کند. به همین روی، پژوهش حاضر در تلاش است تا این مفهوم را در قرائت دانش نوین حقوق عصبشناختی تبیین نموده و شاخص‌های احراز آن را مشخص نماید. در این راستا، بهره‌گیری از تجارب ارزنده رویه قضایی آمریکا برای بومی‌سازی سازوکارها و آموزه‌های حقوقی آن در نظام حقوق کیفری کشورمان می‌تواند بسیار راهگشا باشد. یافته‌های این پژوهش علاوه بر اینکه تا حد قابل توجهی خلاءهای علمی را در این زمینه برطرف می‌سازد، دیدگاه و معیارهای مناسبی در رابطه با رشد عقلی کودک معارض با قانون به دادرس ارائه می‌دهد
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The “Intellectual Development and Perfection” of a Child in the Light of Neuro-criminal Law; looking at American jurisprudence
نویسنده [English]
- Arian Petoft
Assistant Professor of Neurolaw, Medical Ethics and Law Research Center, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran;
چکیده [English]
According to Article 91 of the Penal Code, any kind of doubt on the "intellectual development and perfection" of a child causes the punishment of Hadd and Qisas to fall. In fact, by expressing this concept, the legislator has taken a valuable step towards the transcendence of the principles of criminal law for children and adolescents; but at the same time, due to the ambiguity and theoretical shortcomings, this issue is associated with many intellectual conflicts among legal scholars. If this concept and its relationship with intellect in the field of criminal responsibility are not well clarified, multiple practices in criminal proceedings in this regard will be expected. Intellectual development is a concept that inherently related to some of the basics of neuroscience. Therefore, the present study strives to explain this concept in the context of neurolaw and to determine its achievement criteria. In this regard, using the valuable experience of the American jurisprudence to localize its mechanisms and legal teachings in our country's criminal justice system can be very fruitful. The findings of this study, in addition to significantly eliminating scientific gaps in this field, provide judges with appropriate views and criteria regarding the intellectual development in juvenile delinquency.
کلیدواژه‌ها [English]
- Key words :Neurolaw
- Intellectual development and perfection
- Juvenile delinquency
- Article 91 of the Penal Code
- USA
- پتفت، آرین و محمود عباسی. (1399). کلیات حقوق عصبشناختی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، نشر حقوقی.
- پتفت، آرین. (1398). «مرور اجمالی محدودیت‌‌های فنی کاربرد ریش دروغ‌‌سنج fMRI در حقوق عصبشناختی»، مجلة اخلاق زیستی، دورة 9، شمارة 34.
- رجبی‌‌پور، محمود. (1391). مبانی پیشگیری اجتماعی رشدمدار از بزهکاری اطفال و نوجوانان، تهران، نشر میزان.
- رستمی، هادی و سیدپوریا موسوی. (1399). «مصالح عالیة کودکان و نوجوانان بزهکار در حقوق کیفری ایران؛ با تأکید بر پاسخ‌‌های تعزیرمدار» مجلة حقوقی دادگستری، دورة 84، شمارة 112.
- رهامی، محسن. (1381). «رشد جزایی»، مجلة دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دورة 58.
- شاکری، ابوالحسن و سجاد سلیمانی. (1398). «مسئولیت معتوه در حقوق کیفری ایران با نگاهی به حقوق مصر» فصلنامة حقوق پزشکی، دورة 13، شمارة 51.
- عباچی، مریم. (1380). حقوق کیفری اطفال در اسناد سازمان ملل متحد، تهران، نشر مجد.
- فرح‌‌بخش، مجتبی. (1395). «رشد وکمال عقل در آیینة رویة قضایی»، دوفصلنامة رویة قضایی (حقوق کیفری)، دورة 2.
- قهفرخی، سعید مدنی و امیر حمزه زینالی. (1390). آسیب‌‌شناسی حقوق کودکان در ایران (با تأکید بر کودک‌‌آزادی)، تهران، نشر میزان.
- کاتوزیان، ناصر. (1399). حقوق مدنی (قواعد عمومی قراردادها)، جلد دوّم، تهران، نشر گنج دانش.
- نجفی ابرندآبادی، علی‌‌حسین. (1398). «دربارۀ افتراقی‌‌سازی سیاست جنایی» دیباچه در: لازرژ، کریستین، درآمدی بر سیاست جنایی، ترجمۀ علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ هشتم، تهران، نشر میزان.
- نجفی ابرندآبادی، علی‌‌حسین. (1382). «بزهکاری اطفال در حقوق ایران و لایحة قضایی تشکیل دادگاه اطفال و نوجوانان (میز گرد)» مجلة حقوقی دادگستری، دورة 45.
- نجفی ابرندآبادی، علی‌‌حسین. (1390) «از حق‌‌های کودکان تا حقوق کودکان»، دیباچه در: قهفرخی، سعید مدنی و امیرحمزه زینالی، آسیب‌‌شناسی حقوق کودکان در ایران، تهران، نشر میزان.
)