نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد، نجف‌آباد، ایران.

2 استاد حقوق جزا و جرم‌شناسی پردیس فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 دانشیار حقوق جزا و جرم‌شناسی پردیس فارابی دانشگاه تهران،، تهران، ایران

4 استادیار حقوق جزا و جرم شناسی پردیس فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

پاسخ به مسئلة حدود «خودمالکیّتی» تکلیف مسائل دشواری همچون عملیّات جرّاحی زیبایی نامعقول را روشن خواهد کرد. از نظر فقهی در مورد اینکه انسان مالک اعضاء خود است یا خیر اختلاف نظر وجود دارد؛ رهیافت حاصل آن است که نظریّة حقوق اسلام بر خلاف برخی از تفکّرات غربی خویش مالکی را به طور مطلق نپذیرفته است. دیدگاه اخیر بر اساس مبانی قاعدة سلطنت و بنای عقلاء اصل را بر آزادی انسان و تسلّط او بر اعضای بدن خویش قرار داده‌‌ است. البتّه رویکرد اخیر به انسان اجازه نمی‌‌دهد اعضاء خویش را در معرض ضررهای ناموجّه (غیرعقلایی) قرار دهد. در نظریّۀ حقوقی غرب، موافقان خویش مالکی بنا بر اصلِ اخلاقی «خودمالکیّتی»، انسان را مالک اعضاء خود دانسته و بر این باورند که این مالکیّت در چارچوب حقوق طبیعی با محدودیّت‌‌هایی روبه‌رو است. همچنین، معتقدند که جرم‌‌انگاری ضررهای غیرعقلانی به خود موجّه نیست. در مقابل، کسانی که طرفدار نظریّة پدرسالاری اخلاقی هستند مخالف خویش مالکی بوده و جرم‌‌انگاری چنین رفتارهایی را موجّه قلمداد می‌‌نمایند. مقالة حاضر به روش توصیفی و تحلیلی ادلّة دیدگاه‌‌های مذکور را مورد نقد و بررسی قرار داده و مروری کوتاه بر عملیّات جرّاحی زیبایی «نامعقول» در حقوق کیفری ایران، انگلستان و فرانسه می‌‌نماید. در همین رابطه این مقاله نشان خواهد داد که انگلستان و فرانسه به خاطر رسوایی شرکت PIP مقرّرات سخت‌‌‌‌تری را برای صنعت جرّاحی زیبایی وضع نمودند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study into Theoretical Basics of Self-Ownership in Cosmetic Surgery in the Light of Iranian Criminal Law

نویسندگان [English]

  • Mehdi Jaliliyan 1
  • Ahmad Haji Dehabadi 2
  • Mohammad Ebrahim Shams Nateri 3
  • Mahdi Sheidaeian 4

1 Assistant Professor, Department of Criminology, Islamic Azad University, Najaf Abad Branch, Najaf Abad, Iran.

2 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Collage of Farabi, University of Tehran, Tehran, Iran.

3 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Collage of Farabi, University of Tehran, Tehran, Iran.

4 Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Collage of Farabi, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

The response to the complicated issue of the scope of self-ownership has shed light on the issues like unnecessary cosmetic surgery, gender reassignment surgery, and organ transplant in the convicts of execution. From the viewpoint of Islamic jurisprudential doctrines, there are a myriad of disagreements over the subject of whether men are the owners of their organs or not. The resulted approach is that Islamic viewpoint, contrary to western ideologies which are humanistic, does not completely accept self-ownership. From the viewpoint of Islamic jurisprudence, freedom of men and their dominance on their body is an axiom but cannot expose them to unreasonable harm. From the standpoint of western legal theory, the proponents of self-ownership believe men are the owners of their organs and thus maintain that this law faces some limitations in the framework of natural law. Moreover, they hold that criminalization of unreasonable harm to self is not to be justified. In contrast, those who believe in the moral patriarchal theory object to self-ownership and justify the criminalization of such conducts. The present article analyzes the afore-mentioned standpoints through a descriptive method and then compares unreasonable cosmetic surgery in the criminal law of Iran with those of England andؤ

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criminalization
  • Self-ownership
  • Cosmetic Surgery
  • Jurisprudence
احسایی، ابن ابی جمهور محمد بن علی، 1405ق، عوالی اللئالی العزیزیه، چاپ اول، قم: دار سید الشهداء للنشر.
اراکی، محمد علی، 1419ق، کتاب النکاح، قم: نورنگار، چاپ اول.
اکبری برچلویی، زهرا، 1384، بررسی سلامت روان در متقاضیان عمل جراحی زیبایی بینی به درمانگاه گوش، حلق و بینی بیمارستان رسول اکرم (ص)، رساله دکترای پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی ایران.
انصاری، مرتضی ، 1415ق، المکاسب المحرمه، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت.
__________ 1405ق، فوائد الاصول، مجمع الفکر الاسلامی، قم.
آخوند خراسانی، محمد کاظم، بی‌‌تا، کفایه الاصول، قم: موسسه آل البیت (ع) الاحیاء التراث.
آربلاستر، آنتونی، 1392، لیبرالیسم غرب: ظهور و سقوط، ترجمه عباس مخبر دزفولی، تهران: نشر مرکز.
آشتیانی، میرزا محمد حسن، 1362، القضاء، قم: انتشارات قدس محمدی.
برهانی محسن و بشری محمدی فرد، 1395، کمال گرایی کیفری، در مجله مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی، دوره سوم، شماره دوم، پائیز و زمستان.  
بشیریه، حسین، 1383، لیبرالیسم و محافظه کاری، چاپ هفتم، تهران: نشر نی.
توحیدی، محمد علی، بی‌‌تا، مصباح الفقاهه فی المعاملات: تقریر الابحاث ابوالقاسم الموسوی الخوئی، بیروت: دارالهادی.
الجکنی، محمد مزید، 2008م، احکام الجراحه الطبیه و الآثار المترتبه علیها، مکتبه الصحابه، جده.
جوادی آملی، عبدالله، 1385، حق و تکلیف در اسلام، قم: اسراء.
جونز، پیتر، 1392، فلسفه حقوق: حق‌‌ها، ترجمه: مشتاق زرگوش و مجتبی همتی، چاپ اول، تهران:میزان.
جیکوبز، جاناتان، 1396، فرهنگ اصطلاحات فلسفه اخلاق، ترجمه سید محمد علی تقوی و زهره علوی راد، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
حرعاملی، محمد بن حسن، 1403ق، وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
حسینی روحانی، سید محمد صادق، 1412ق، فقه الصادق، جلد 15 و 24، قم: دارالکتاب، مدرسه امام صادق.
حسینی، سید محمد حسین، 1418ق، ولایه الفقیه فی حکومه الاسلام، بیروت، دارالحجه البیضاء.
حسینی، سید محمد سرور، 1376ق، مصباح الاصول: تقریرات بحث آیت الله خویی، نجف: مطبعه نجف.
حسینی، سید محمد، بی‌‌تا، ایصال الطالب الی المکاسب، جلد پنجم، چاپ اول، تهران: منشورات اعلمی.
الحسینی، محمد، 2008م، عملیات التجمیل الجراحیه و مشروعیتها الجزائیه بین الشریعه و القانون، مرکز ابن ادریس حلی للدراسات الفقهیه، بیروت.
حکیم سید محسن، 1404ق، مستمسک العروه الوثقی، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی نجفی.
خویی، سید ابوالقاسم، 1412ق، مصباح الفقاهه فی المعاملات:تقریرات ابحاث آیت الله سید ابوالقاسم موسوی خویی، جلد دوم، بیروت: دارالهادی .
روحانی قمی ، سید صادق،1404ق. المسائل المستحدثه، قم: دارالکتاب.   
سندل، مایکل، 1397، اخلاق در سیاست ، ترجمه افشین خاکباز، تهران: نشر نو.
شهیدی، مهدی، 1377،  تشکیل قراردادها و تعهدات، نشر حقوقدان، تهران.
 طباطبایی بروجردی، حسین، 1413ق،  تقریرات ثلاث، قم: دفتر انتشارات اسلامی، وابسته به جامعه مدرسین حوزۀ علمیه قم.
طوسی، محمد بن حسن ، 1387ق، المبسوط، مکتبه المرتضویه، تهران.
______________، 1377ق، کتاب الخلاف، چاپخانه رنگین، تهران.
عنصری فرد، عباس، 1387، جریحه دار کردن عفت عمومی، تهران: آثار اندیشه.
قاری سید فاطمی، محمد، 1395، حقوق بشر در جهان معاصر، دفتر اول، چاپ چهارم، تهران: نگاه معاصر.
لاک، جان ،رساله دوم درباره دولت ، 1388، ترجمه شهرام ارشد نژاد، چاپ اول، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
مجلسی، محمد باقر، 1403ق، بحارلانوار، چاپ سوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
محقق داماد، سید مصطفی، 1379، قواعد فقه بخش جزایی، چاپ دهم، مرکز نشر علوم اسلامی، تهران.
_______________، 1390، جنایت بر اعضاء بدن از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی، فصلنامه فقه پزشکی، سال دوم و سوم، شمارۀ 5 و 6.
مصباح، محمد تقی، 1391، نظریه حقوقی اسلام، جلد اول، چاپ پنجم، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
___________، 1392، پرسش‌‌ها و پاسخ‌‌ها، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مکارم شیرازی، ناصر، 1411ق، قواعد الفقهیه، الطبعه الثالثه، مدرسة الامام علی بن ابی طالب (ع)، قم.
____________، 1422ق، بحوث فقهیه هامه، قم: مدرسه امام علی (ع).
____________، 1425ق، انوارالفقاهه: کتاب النکاح، چاپ اول، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب.
منتظری ، حسینعلی ، 1386، حکومت دینی و حقوق انسان، قم: دفتر آیت الله منتظری. 
___________،  1387، مجازات های اسلامی و حقوق بشر ، چاپ اول، قم: ارغوان دانش.
موسوی خمینی، سیدروح‌‌الله، 1363، البیع، الطبعه الثالثه، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم.
موسوی صافی، سید حسین، 1429ق، تحدید و تنظیم النسل فی ضوء الشریعه و العلم الحدیث، قم، موسسه احیاء الکتب الاسلامیه، چاپ اول.
موسوی، سید علی و سید صادق حقیقت،  1389،مبانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب، چاپ هفتم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
موسوی، سید محمد مهدی، 1422ق، حاکمیت در اسلام یا ولایت فقیه، ترجمه جعفر الهادی، چاپ اول، قم: جامعه مدرسین حوزۀ علمیه قم.
مومن قمی، محمد، 1415ق، کلمات سدیده فی مسایل الجدیده، موسسه النشر الاسلامی، قم.
نجفی حمد حسن، 1981، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، دار الحیاه التراث العربی، بیروت.
نوبهار، رحیم، 1394،  «نگاهی نو گرایانه به فقه مقاصدی و چالش‌‌های پیش روی آن»، در ماهنامه سخن.
همپتن، جین، 1385، فلسفه سیاسی، ترجمه خشایار دیهیمی، چاپ دوم، تهران: طرح نو.
هیوود، اندرو، 1383، مقدمه نظریه سیاسی، ترجمه عبدالرحمن عالم، چاپ اول، تهران، نشر قومس.