نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختة دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانشیار گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

 
مقالة پیش روی تلاش می‌کند به بررسی برخی از مسائل بپردازد که تحقیقات جنایی در پرونده‌‌های مرگ در زندان را با چالش روبرو می‌سازند. در حالی‌‌ که شاکیان این پرونده‌‌ها انتظار به رسمیّت ‌‌شناخته شدن شکایت خود از سوی نظام عدالت کیفری را دارند، وجود برخی از چالش‌‌ها موجب به حاشیه ‌‌راندن و در نهایت عدم دسترسی آنها به عدالت در این پرونده‌‌ها می‌‌شود. مقالة حاضر علاوه بر استفاده از ادبیّات تحقیق حاصل از مطالعات تجربی پیرامون مسئلة مرگ در زندان، با تحلیل محتوای اخبار و گزارش‌‌های رسمی در کنار تحلیل گفتمان مقامات رسمی، پیرامون 12 مورد از پرونده‌‌های مرگ در بازداشتگاه/زندان‌های ایران، چالش‌‌های تحقیقات جنایی پیش‌‌ روی شاکیان پرونده‌‌های مرگ در زندان را مورد تحلیل قرار می‌دهد. تحلیل داده‌‌های 12 مورد از پرونده‌‌های مرگ در زندان‌‌های ایران نشان می‌دهد که وارونه جلوه دادن حقایق پیرامون اوضاع و احوال منجر به مرگ و در هاله‌‌ای از ابهام قرار دادن موضوع، امکان کشف علّت واقعی مرگ و تعیین مسئول آن را دشوار می‌سازد. علاوه بر این، بدنام کردن زندانی متوفّی و لکه‌‌دار کردن حیثیّت او و خانواده‌‌اش، توجّهات را از تخلّفات یا جرایم احتمالی مسئولان بازداشتگاه و زندان به سوی تقصیر خود متوفّی و سزاوار نشان دادن مرگ او منحرف می‌‌سازد. به همین ترتیب، فقدان آزادی رسانه‌‌های جمعی در بازتاب اخبار و اطّلاعات پیرامون این پرونده‌‌ها به طور کلّی و سو‌‌گیری‌‌های رسانه‌‌های وابسته به نظام سیاسی که اغلب بیانگر دیدگاه‌‌های محتاطانة مقامات عدالت کیفری هستند امکان شفّافیّت را در این پرونده‌‌ها کاهش می‌‌دهند.
واژگان کلیدی: تحقیقات جنایی، مرگ در زندان، انکار و وارونه جلوه دادن حقیقت، بدنام کردن بزهدیده.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Challenges of criminal investigation in death in custody’s cases

نویسندگان [English]

  • Mahdi Gholampour 1
  • Mohammad Farajiha 2

1 PhD in Criminal Law and Criminology, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran

2 Associate Professor in Criminal Law and Criminology, Tarbiat Modarres, Tehran, Iran

چکیده [English]

Abstract
This paper aims to consider some problems that challenge the criminal investigation of the cases of death in custody. While the complainants want their complaint to be recognized by the criminal justice system, systematic creation of some challenges marginalizes them and finally limit their access to justice in this kind of case. Reversing the truth, victim defamation, the control of the state on media, and arbitrary directing of the related news to the event as well as early comments of authorities before any independent investigation are some examples of the challenges ahead of the criminal investigation of death cases in prison. The paper along with using related sources to the issue of death in custody, by analyzing the content of reports, information and news as well as discourse analyzing of officials in relation to 12 cases of death in custody/prison in Iran, analyze the investigation challenges that concern the victim’s families of death in custody. Data analyzing of 12 cases of Iran show that reversing the truths related to the surrounding condition of the death and adumbrate of the event, makes it difficult to detect the real cause of the death. On the other side, defaming the victim and smearing his/her dignity or his/her family’s, distracts the attention from the misconducts of the prison officials to the failure of the victim him/herself and induces the deservedness of their death. In the same way, lack of liberty for media in reflection of the related news of cases, and bias the dependent media to the political system that generally express the cautious attitudes of the authorities, decrease the transparency of these cases. Finally, the early comments of authorities surrounding the cause of the deaths, challenge the possibility of an independent investigation in reaching to a different result of that comment.
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • criminal investigation
  • death in custody
  • denying and reversing the truth
  • defamation the victim
ابراهیمی، شهرام. (1398). مدیریّت زندان در سنجة موازین حداقل سازمان ملل دربارة نحوة رفتار با زندانیان (دربارة قواعد ماندلا)، در دایره‌‌المعارف علوم جنایی، کتاب چهارم (علوم جنایی تجربی)، زیر نظر علی‌‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ اوّل، نشر میزان.
اطّلاعیّة سازمان قضایی نیروهای مسلّح از روند رسیدگی به پروندة بازداشتگاه کهریزک، خبرگزاری تابناک، 28/9/1388.
پیکا، ژرژ. (1389)، جرم‌‌شناسی، ترجمة علی‌‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ اوّل، نشر میزان.
دبلیو، پااتی و همکاران. (1384). چارچوب‌‌های حقوقی مقابله با فساد (مالی)، ترجمة احمد رنجبر، چاپ اوّل، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
صدر توحیدخانه، محمّد. (1388). حقوق کیفری در چنبرة «دشمن»، از سیاست آمریکایی «جنگ با ترور» تا نظریّة آلمانی «حقوق کیفری دشمنان»، در تازه‌‌های علوم جنایی، زیر نظر علی‌‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ اوّل، نشر میزان.
غلامپور، مهدی، فرجیها، محمّد، صابر، محمود و حبیب‌‌زاده، محمّدجعفر. (1397). «سازکارهای نظارت بر زندان‌‌ها و بازداشتگاه‌‌ها در پرتو اسناد بین‌المللی و حقوق کیفری تطبیقی»، پژوهش‌‌های حقوق تطبیقی، شمارة 4.
فرجیها، محمّد. (1385). «بازتاب رسانه‌‌ای جرم»، فصلنامة رفاه اجتماعی، دورة 6، شمارة 22.
گال، مردیت و همکاران. (1383). روش‌‌های تحقیق کمّی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی، ترجمة احمدرضا نصر و دیگران، تهران، جلد دوّم، چاپ اوّل، سمت و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
گزارش کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی در مورد پروندة زهرا کاظمی، مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی، دورة ششم، جلسة 367، (6/8/ 1382) چاپ روزنامة رسمی، 21/8/1382.
گزارش کمیسیون امنیّت ملّی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی دربارة بازداشتگاه کهریزک، مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی، دورة هشتم، جلسة یکصدوشصتم، 20 دی 1388، چاپ روزنامة رسمی، شمارة 18909.
گزارش هیئت ویژة رئیس ‌‌جمهوری برای رسیدگی به مسئله فوت خانم زهرا کاظمی. خبرگزاری ایسنا، 29/4/1382.
می‌‌ری، دلماس مارتی. (1393). نظام‌‌های بزرگ سیاست جنایی، برگردانِ علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ دوّم، نشر میزان.
نوبهار، رحیم. (1387). حمایت حقوق کیفری از حوزه‌‌های عمومی و خصوصی، چاپ اوّل، انتشارات جنگل.
وایت، رایت و هینس، فیونا. (1382). درآمدی بر جرم و جرم‌‌شناسی، ترجمة میرروح‌‌الله صدیق، چاپ اوّل، نشر دادگستر.