نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

3 استادیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

موضوع نوشتار حاضر بررسی تحولات مجازاتهای بدنی در دهه اول انقلاب اسلامی و تحلیل عوامل مؤثر بر آن است. برای دستیابی به این هدف، به اسناد مختلف همانند مذاکرات مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان، شورای عالی قضایی و نحوه انعکاس مجازاتهای بدنی در مطبوعات مراجعه شده است. همچنین نقش نیروهای اجتماعی- سیاسی مختلف از طرفی و فضا و بستر جامعه از طرف دیگر، در تحول گفتمان‌ حاکم بر مجازاتهای بدنی تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در مورد مجازاتهای بدنی، سه گفتمان مختلف در دهه اول انقلاب قابل شناسایی است. گفتمان شرع گرایی بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب خود را نشان می دهد که در نتیجه آن، مجازاتهای بدنی در حد گسترده و با خوانشی ایدئولوژیک و انقلابی از مذهب اجرا می گردد. دوره دوم بعد از گذشت چند ماه از انقلاب شروع و تا تصویب قوانین جزایی ادامه دارد که می توان آنرا دوران گذار به قانون گرایی معرفی نمود. دوره سوم که در سال 1361 و با تصویب قوانین کیفری آغاز می شود، دوران تثبیت گفتمان قانون گرایی در مورد مجازاتهای بدنی است. هر یک از گفتمانهای فوق در ابتدا توصیف و سپس چرایی تحولات این گفتمانها از منظر جامعه شناختی تحلیل میگردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of socio-political developments of the first decade of the Islamic Revolution of Iran on the discourses governing corporal punishment

نویسندگان [English]

  • Mohsen Nourpour 1
  • Abdolreza javan jafari 2
  • mahdi seidzadeh 3

2 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Ferdowsi University, Mashhad, Iran

3 Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Ferdowsi University, Mashhad, Iran

چکیده [English]

The subject of the present article is to examine the evolution of corporal punishment in the first decade of the Islamic Revolution and to analyze the factors affecting it. To achieve this goal, various documents have been referred to. Also, the role of different socio-political forces and the space and context of society, have been analyzed in the evolution of the discourse governing corporal punishment. The results of the research show that in the case of corporal punishment, three different discourses can be identified in the first decade of the revolution. The discourse of Sharia orientedness shows itself immediately after the victory of the revolution, as a result of which corporal punishment is carried out on a large scale and with an ideological reading of religion. The second period began a few months after the revolution and continued until the ratification of the penal code. The third period, which begins in 1982 with the ratification of criminal law, is the period of consolidation of the discourse of legalism on corporal punishment. Each of the above discourses is first described and the reason for evolution of these discourses is analyzed with regard to sociological perspective.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The first decade of the Islamic Revolution
  • corporal punishment
  • discourse evolution
  • Sharia
  • legalism
الف. فارسی
اسماعیلی، خیرالله. (1380). دولت موقّت، چاپ اوّل، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
امیدی، جلیل و عطوف، حسینعلی. (1394). «اجرای علنی مجازات: توجیهات و تبعات»، مطالعات حقوق کیفری و جرم‌‌شناسی، دورة 2، شمارة 4 و 5.
امینی، سعیده. (1397). تحوّل گفتمان مجمع روحانیّون مبارز در جامعة پساانقلابی ایران، چاپ اوّل، تهران، کویر.
بابایی، محمّدعلی. (1387). «تحوّلات نظام دادرسی کیفری در پرتو قانونگذاری اسلامی- انقلابی»، مجلّة حقوقی دادگستری، شمارة 62 و 63.
پالتریج، برایان. (1396). درآمدی بر تحلیل گفتمان، ترجمة طاهره همّتی، چاپ اوّل، تهران، نویسة پارسی.
پرت، جان. (1396). مجازات و تمدّن؛ تساهل و عدم تساهل کیفری در جامعة مدرن، ترجمة هانیه هژبرالساداتی، چاپ اوّل، تهران، میزان.
جوان جعفری بجنوردی، عبدالرضا و اسفندیاری بهرآسمان، محمّدصالح. (1397). «نگرشی جامعه‌‌شناسانه بر تحوّلات مجازات اعدام مجرمان موادّ مخدّر»، پژوهش حقوق کیفری، شمارة 25.
جوان جعفری بجنوردی، عبدالرضا و ساداتی، سیّدمحمّدجواد. (1398). «جامعه‌‌شناسی کیفری و واقعیّت چندگانة مجازات»، در: علی حسین نجفی ابرندآبادی، علی حسین (زیر نظر)، دایره‌‌المعارف علوم جنایی: کتاب چهارم (علوم جنایی تجربی)، چاپ اوّل، تهران، میزان.
حاجی‌‌زاده، حمیدرضا. (1384). مصوّبات و تصمیمات قوّة قضائیّه و شورای عالی قضایی، چاپ اوّل، تهران، ققنوس.
حق‌‌بین، مهدی. (1396). ملّی- مذهبی‌‌ها (جریان‌‌شناسی نیروهای ملّی- مذهبی در جمهوری اسلامی ایران)، چاپ اوّل، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
خلخالی، آیت‌‌الله حاج شیخ صادق. (1380). ایام انزوا؛ خاطرات آیت‌‌الله خلخالی، اوّلین حاکم شرع دادگاه‌‌های انقلاب، چاپ اوّل، تهران، سایه.
ساداتی، سیّدمحمّدجواد. (1398). مجازات و کنترل اجتماعی (تبارشناسی پیوند قدرت و واکنش‌‌های کیفری)، چاپ اوّل، تهران، میزان.
رفیع‌‌پور، فرامرز. (1396). توسعه و تضاد؛ کوششی در جهت تحلیل انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی ایران، چاپ یازدهم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
زرینی، حسین و هژبریان، حسین. (1388). تاریخ معاصر دستگاه قضایی ایران و تحوّلات آن، معاونت حقوقی و توسعة قضایی قوّة قضائیّه، مرکز مطالعات توسعة قضایی، چاپ اوّل، تهران، روزنامة رسمی جمهوری اسلامی ایران.
علی‌‌پور گرجی، محمود. (1393). گفتمان‌‌های سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، چاپ اوّل، تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
قجری، حسینعلی و نظری، جواد. (1392). کاربرد تحلیل گفتمان در تحقیقات اجتماعی، چاپ اوّل، تهران، جامعه‌‌شناسان.
کاتوزیان، ناصر. (1391)، از کجا آمده‌‌ام، آمدنم بهر چه بود؟ زندگی من، چاپ چهارم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر. (1387). مجموعه مقالات گامی به سوی عدالت، جلد دوّم، چاپ اوّل، تهران، میزان.
مدنی قهفرخی، سعید. (1390). اعتیاد در ایران، چاپ اوّل، تهران، ثالث.
معاونت آموزش و تحقیقات قوّة قضائیّه- مرکز تحقیقات فقهی. (1382). مجموعه بخشنامه‌‌ها، «شورای عالی قضایی»، جلد نخست (1368- 1359)، چاپ اوّل، قم، معاونت آموزش و تحقیقات قوّة قضائیّه- مرکز تحقیقات فقهی.
نجف‌‌زاده، مهدی. (1395). جابه‌‌جایی دو انقلاب؛ چرخش‌‌های امر دینی در جامعة ایرانی، چاپ اوّل، تهران، تیسا.
نجفی ابرندآبادی، علی‌‌حسین. (1398). علوم جنایی در رویارویی با رویدادهای سیاسی (درآمدی بر تحوّلات حقوق کیفری و جرم‌‌شناسی در پرتو انقلاب مارکسیستی- لنینیستی روسیه)، در: علی حسین نجفی ابرندآبادی (زیر نظر)، در: دایرةالمعارف علوم جنایی؛ کتاب چهارم (علوم جنایی تجربی)، چاپ اوّل، تهران، میزان.
نوبهار، رحیم و ساداتی، سیّدمحمّدجواد. (1397). «تأملّی در زمینه‌‌های شکل‌‌گیری سیاست کیفری سختگیرانه در دهة نخست انقلاب اسلامی ایران»، نشریّة علمی- پژوهشی فقه و حقوق اسلامی، سال نهم، شمارة 17.
هود، راجر و هویل، کرولین. (1391). مجازات مرگ، ترجمة فراز شهلایی، چاپ اوّل، تهران، بینه.
یورگنسن، ماریان و فیلیپس لوئیز. (1396). نظریّة و روش در تحلیل گفتمان، ترجمة هادی جلیلی، چاپ هفتم، تهران، نی.