نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد بازنشسته گروه حقوق جزا و جرمشناسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرمشناسی دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلالمی واحد تهران مرکز، تهران، ایران

چکیده

اسیدپاشی در بیشتر نظام های حقوقی به عنوان یک پدیده ضد اجتماعی جرم انگاری شده و برای مرتکب آن، مجازات های سنگینی پیش بینی شده است. با توجه به آسیب شدید به نظم اجتماعی و بزه دیدگان این جرم، علاوه بر افزایش بازدارندگی کیفر، حمایت از بزه دیدگان از اهمیت بسزایی برخوردار است. این نوشتار در راستای ارزیابی تدابیری است که به منظور کاهش میزان ارتکاب جرم اسیدپاشی و نیز حمایت از بزه دیدگان به موجب « قانون تشدید مجازات اسیدپاشی و حمایت از بزه دیدگان ناشی از آن مصوب 1398» پیش بینی شده است. این پژوهش، با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، ضمن اشاره به سابقه قانونگذاری جرم اسیدپاشی و ارکان تشکیل دهنده آن به تاثیر افزایش کیفر، ممنوعیت نهادهای ارفاقی و تدابیر پیشگیرانه بر کاهش ارتکاب جرم می پردازد. همچنین، بر لزوم ارائه راهکارهای حمایتگرانه جسمی و روانی نسبت به بزه دیدگان که در قوانین پیشین مغفول مانده بود تأکید می کند. این نوشتار نتیجه می گیرد هرچند قانون مصوب در جهت تشدید کیفر اسیدپاشی و پیش بینی جنبه های حمایتگرانه گام های مثبتی برداشته است، لیکن اتخاذ تدابیر پیشگیرانه بیشتر، به ویژه پیشگیری وضعی نظیر احراز هویت خریداران اسید و ثبت تمام معاملات مربوط به آن ضروری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Offence of Acid Attack in the Context of New Legal Developments, With Special Reference to the Iranian “law on The Aggravation of Punishment of Acid Attack and Support of its Victims”, 2019

نویسندگان [English]

  • mohammad ashoori 1
  • negin haghighat 2

1 Retired Professor of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law and Political Science University of Tehran, Tehran, Iran

2 Studied Master of Criminal Law and Criminology, University Law School Islamic Azad Tehran Central Branch, Tehran, Iran

چکیده [English]

Acid attack, as an anti-social behaviour, is a serious crime with severe punishment under legal systems.
The severe damage caused to the public order, and the harm caused to the victims necessitates severe punishment imposed on the the perpetrator and supportive measures provided for the victim.
This paper examines the measures taken by the newly enacted law in attempt to prevent the commission of this heinous crime and to support victims.
By adopting a descriptive and analytical method, this paper considers the legislative background of this crime, and examines its constituent elements under the new law.It examines the effect of aggravation of punishment, prohibition of applying leniency institutions, aggravation of abettor's punishment and adoption of preventive measures in reducing the occurrence of this crime. The paper emphasizes the need to provide physical and psychological support to the victims, which was not provided in previous legislation.
The conclusion is that, in spite of the positive steps taken in the newly enacted law, in the sense of increasing the punishment, and providing supportive measures , further measures are still needed to ensure the prevention, and especially situational prevention of this crime such as identification of acid buyers and registration of such transactions

کلیدواژه‌ها [English]

  • Acid attack
  • aggravation of punishment
  • support
  • victim
  • situational prevention
آقایی‌‌نیا، حسین. (1386). حقوق کیفری اختصاصی، جرایم علیه اشخاص، جنایات، چاپ سوّم، تهران، میزان.
آقایی‌‌نیا، حسین. (1392). حقوق کیفری اختصاصی، جرایم علیه اشخاص، جنایات، چاپ سیزدهم، تهران، میزان.
اردبیلی، محمّدعلی. (1388). حقوق جزای عمومی، جلد نخست، چاپ بیست‌‌ودوّم، تهران، میزان.
امامی، سیّدحسن. (1387). حقوق مدنی، جلد ششم، چاپ دوازدهم، تهران، انتشارات اسلامیّه.
بای، حسینعلی. (تابستان 1384). «مبانی پرداخت دیه از بیت‌‌المال»، فصلنامة فقه و حقوق، سال دوّم.
بای، حسینعلی. (زمستان 1383). «قلمرو مسئولیّت بیت‌‌المال در پرداخت دیه»، فصلنامة فقه و حقوق، سال اوّل.
پاد، ابراهیم. (1381). حقوق کیفری اختصاصی، جرایم بر ضدّ اشخاص(صدمات بدنی و صدمات معنوی)، جلد اوّل، چاپ اوّل، تهران، انتشارات رهام.
پژوهشکدة استخراج و مطالعات رویّة قضایی پژوهشگاه قوّة قضائیّه. (1396). نشست‌‌های نقد و بررسی آرای قضایی با موضوع «امکان اجرای قصاص در اسیدپاشی»، چاپ اوّل، تهران، مرکز مطبوعات و انتشارات قوّة قضائیّه.
پژوهشکدة استخراج و مطالعات رویّة قضایی پژوهشگاه قوّة قضائیّه. (1393). نشست‌‌های نقد و بررسی آرای قضایی با موضوع «اسیدپاشی»، چاپ اوّل، تهران، مرکز مطبوعات و انتشارات قوّة قضائیّه.
حیدری، عباسعلی. (1385). «نقد و تحلیل فقهی پرداخت دیه از بیت‌‌المال در قانون مجازات اسلامی»، فصلنامة تخصصی فقه و تاریخ تمدّن، دانشکدة الهیات دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، شمارة 9.
خوارزمی، حنانه. بررسی جرم اسیدپاشی از نگاه فقه و قانون مجازات اسلامی، پایگاه تحلیلی- خبری خانواده و زنان (مهرخانه)، در: (last visited on 1391/2/20) [mehrkhaneh.com/fa/new/2901].
دادنامة شمارة 118، مورخ 9/9/1387، شعبة 71 دادگاه کیفری استان تهران.
دادنامة شمارة 33863، مورّخ 30/10/1387، شعبة 33 دیوان عالی کشور.
دادنامة شمارة 600598، مورّخ 22/7/1392، شعبة 101 دادگاه عمومی جزایی پیشوا.
دادنامة شمارة 9209970251800025، مورّخ 6/1/1392، شعبة 104 دادگاه عمومی جزایی شهرری.
راسخ، محمّد (بهار 1385). «ویژگی‌‌های ذاتی و عرضی قانون»، نشریة مجلس و پژوهش، سال سیزدهم، شمارة 51.
رایجیان اصلی، مهرداد. (پاییز 1392). «تحلیل بزهدیده‌‌شناسانة اسیدپاشی با نگاهی به پروندة آمنه بهرامی نوا»، فصلنامة پژوهش حقوق کیفری، سال دوّم، شمارة چهارم.
زندی، محمّدرضا، اوجاقلو، صالح. (تابستان 1395). «مطالعة بزه اسیدپاشی و سیاست کیفری ایران در قبال آن و راهکارهای پیشگیری از آن (با نگاهی به قانون مجازات اسلامی مصوّب 1392)»، فصلنامة قضاوت، شمارة 86.
صادقی، محمّد، صادقی، علی. (زمستان 1391). «بررسی فقهی حقوقی پرداخت دیه توسّط بیت‌‌المال»، فصلنامة راهبرد، سال بیست‌‌ویکم، شمارة 65.
عباسی گراوند، زهرا، محمّدنسل، غلامرضا. (بهار 1395). «راهکارهای پیشگیری از اسیدپاشی»، فصلنامة پژوهش‌‌های دانش انتظامی، سال هجدهم، شماره 1.
فاطمی، محمّدجواد. (1397). «بررسی تطبیقی مجازات جرم اسیدپاشی در ایران و کشورهای جنوب آسیا و راه‌‌های پیشنهادی برای پیشگیری از آن»، نشریة جرّاحی ایران، دورة 26، شمارة 2.
فلاح ماکرانی، اویس. (اردیبهشت 1391). «بررسی علل بروز اسیدپاشی از منظر قانون و جامعه»، مقالات حقوقی حق گستر، پایگاه تخصصی نشر مقالات حقوقی حق گستر، در:
محمودی، افسانه. (1392). حمایت از بزه‌دیدگان اسیدپاشی در نظام عدالت کیفری ایران، پایان‌‌نامة کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌‌شناسی، دانشگاه تربیّت مدرّس.
مظاهری، امیرمسعود. (پاییز و زمستان 1395). «نقدی بر کیفر تعیین‌‌شده برای جرم اسیدپاشی»، دو فصلنامة رویّة قضایی (حقوق کیفری)، شمارة 2.
موسوی بجنوردی، سیّدمحمّد، چترچی، نوشین. (بهار 1390). «مسئولیّت پرداخت دیه از بیت‌‌المال بر مبنای قاعدة فقهی «الخراج بالضمان» با توجّه به دیدگاه امام خمینی»، فصلنامة علمی پژوهشی متین، دورة 13، شمارة 50.
موسوی همدانی، سیّدمحمّدباقر. (1387).  ترجمة تحریرالوسیله(همراه با متن عربی)، جلد 4، چاپ دوّم، تهران، انتشارات دارالعلم.
میرمحمّدصادقی، حسین. (1388). حقوق کیفری اختصاصی، جرایم علیه امنیّت و آسایش عمومی، چاپ سیزدهم، تهران، میزان.
میرمحمّدصادقی، حسین. (1392). حقوق کیفری اختصاصی، جرایم علیه اشخاص، چاپ سیزدهم، تهران، میزان.
نجفی ابرندآبادی، علی‌‌حسین. (1383). «پیشگیری عادلانه از جرم»، مجموعه مقالات علوم جنایی در تجلیل از دکتر آشوری، انتشارات سمت، چاپ اوّل.
نظری توکلّی، سعید، کراچیان ثانی، فاطمه. (پاییز 1399). «اجرای مجازات قصاص در جرم اسیدپاشی»، فصلنامة مجلس و راهبرد، سال بیست‌‌وهفتم، شمارة 103.
ب. عربی
 (امام) خمینی، سیّد روح الله. (1409 ه.ق). تحریر الوسیله، جلد 2، قم، انتشارات دارالکتب العلمیه.
 شهید ثانی. (1386 ه.ق). الروضه البهیه فی شرح لمعه الدمشقیه، جلد 9، نجف اشرف.
صافی گلپایگانی، لطف ا... . ( 1419 ه.ق). جامع‌‌الاحکام، قم، چاپ اوّل، مؤسّسة انتشارات حضرت معصومه (س).
محقّق اردبیلی، احمدبن‌‌محمّد. (1411 ه.ق). مجمع الفایده و البرهان فی ارشاد الاذهان، قم، چاپ اوّل، مؤسّسة نشر اسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر. (1416 ه.ق). القواعد الفقهیه، چاپ چهارم، قم، مدرسة الامام علی بن ابی طالب (ع).