نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه عالمه طباطبائی، تهران، ایران

2 استادیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

3 دانش آموخته دکتری حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

به رغمِ استقرار قانونیِ نهادهای ترمیمی در نظام عدالت کیفری اطفال و نوجوانان ایران؛ نهادهای پیش‌بینی شده فاقد بسترهای اجرایی‌اند. پژوهش حاضر بر پایۀ روش مصاحبۀ «گروه‌های تمرکزی» با قضات محاکم اطفال و نوجوانان تهران و وکلاء و مشاورین انجمن حمایت از حقوق کودکان به این پرسش پاسخ داده است که: قضات چگونه و با چه ابتکارعمل‌هایی زمینه‌های کاربستِ برنامه‌های ترمیمی در محاکم کیفری اطفال و نوجوانان را فراهم می‌آورند؟ دو مانع اصلی در مسیرِ کاربست برنامه‌های ترمیمی در محاکم کیفری اطفال و نوجوانان وجود دارد که با تفسیرهای ترمیمی از مقررّه‌های قانونی نظیر ارجاع به میانجی‌گری در تمامیِ جرایم تعزیری، تضعیف ارکان تشکیل دهندۀ جرم، استفاده از ظرفیّت قانونیِ گذشت مشروط یا معلّق و اخذ رضایت از شاکی پس از اعلام ختم دادرسی و پیش از اصدار رأی از ابتکارعمل‌های «قضایی»؛ و هم‌چنین جایگزینیِ نهادهای مشابه با تأسیس‌های قانونیِ بلااجرا نظیر ایجاد شورای صلحی و واحد مددکاری، قرار ارجاع به میانجی‌گری به منظور مقابله با آمارگرایی و نیز همکاری با وکلای انجمن حمایت از حقوق کودکان به منظور حل معضلات ناشی از کیفیت نامطلوبِ دفاع وکلای تسخیری از ابتکارعمل‌های «ساختاریِ» قضات آن ها را دْور می زنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Initiatives for the Application of Restorative Programs in Tehran Juvenile Courts

نویسندگان [English]

  • Hossein Mohammad Kourehpaz 1
  • Abolghasem Khodadi 2
  • Ali Azizi 3

1 PhD Student in Criminal Law and Criminology, Allameh Tabataba'i University, Tehran Iran

2 Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Shahed University, Tehran, Iran

3 PhD Student in Criminal Law and Criminology, Tarbiat Modares University, Tehran, IRAN

چکیده [English]

The present study has answered the this question: How and on what initiative do judges provide the context for the application of restorative programs in juvenile criminal courts? Restorative interpretations of legal provisions such as referral to mediation in all Ta'zirat offenses, weakening of the constituent elements of the crime, use of the legal capacity of a conditional or suspended pardon, and obtaining the plaintiff's consent after the announcement of the end of the proceedings and before the verdict; are Judicial initiatives. Also, the replacement of similar institutions with unimpeded legal establishments such as the establishment of the Peace Council and the social work unit, the referral of mediation to counter with closed- case policy _to believe the number of closed case as the criterion for the efficiency of judicial system instead of quality of decision making_ and the cooperation with the lawyers of the Association for the Protection of Children's Rights to solve the problems caused by the undesirable quality of defense lawyers are structural initiatives to avoid obstacles.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Initiative
  • Restoration Programs
  • Focus Groups
  • Problem Solving Approach
  • Tehran Juvenile Courts
ابوالمعالی، خدیجه. (1391). پژوهش کیفی از نظریه تا عمل، چاپ نخست، تهران، نشر علم.
ازکیا، کیهان و رشید احمد رش و کامبیز پارتازیان. (1391). روش‌های تحقیق کیفی از نظریة تا عمل، جلد یک، تهران، نشر کیهان.
امیدی، جلیل و مرتضی عارفی و محمّدجعفر حبیب‌‌زاده و محمّد فرجیها. (1397). «مبانی توجیهی وکالت تسخیری و ارزیابی عملکرد وکلای تسخیری در دفاع از متّهمان فقیر در پرونده‌‌های موادّ مخدّر: مطالعۀ موردی: شهرستان کاشان)، مطالعات حقوق کیفری و جرم‌‌شناسی، دورة 48، شمارة 1.
پاول، رونالد.آر. (1379). روش‌‌های اساسی پژوهش برای کتابداران، ترجمۀ نجلا حریری، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی.
خواجه‌نوری، یاسمن. (1386). «سیاست‌های جنایی قضایی ایران در قبال کودکان بزهکار: جلوه‌ها، چالش‌ها و آثار»، فصلنامة مطالعات پیشگیری از جرم، سال دوّم، شمارة 4.
رحیمی‌‌نژاد، اسماعیل و پریزاد کاوسی خسرقی. (1396). بررسی محدودیّت‌‌های استفاده از برنامه‌‌ی عدالت ترمیمی در دادرسی اطفال و نوجوانان، با تأکید بر نظام حقوقی ایران، در: دانش‌‌نامة عدالت ترمیمی: مجموعه مقاله‌‌های همایش بین‌‌المللی عدالت ترمیمی و پیشگیری از جرم، زیر نظر: محمّد فرجیها، تهران، نشر میزان.
زهر، هوارد. (1390). کتاب کوچک عدالت ترمیمی، ترجمۀ حسین غلامی، چاپ سوّم، تهران، مجد.
صانعی، سیّدحسن. (1388). فنون تحقیق: پرسشنامه، تهران، انتشارات اندیشمند.
عباس‌‌زاده، محمّد. (1391). «تأملی بر اعتبار و پایایی در تحقیقات کیفی»، جامعه‌‌شناسی کاربردی، شمارۀ پیاپی 45.
عزیزی، علی و فریبا فولادگر. (1396). دادگاه‌‌های حلّ مسئله و جلوه‌‌های ترمیمی آن، در: دانش‌‌نامة عدالت ترمیمی: مجموعه مقاله‌‌های همایش بین‌‌المللی عدالت ترمیمی و پیشگیری از جرم، زیر نظر: محمّد فرجیها، تهران، نشر میزان.
غلامی، حسین. (1392). «الگوها یا گونه‌های عدالت کیفری اطفال»، آموزه‌های حقوق کیفری، شمارة 6.
فلیک، اووه. (1397). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمۀ هادی جلیلی، چاپ دهم، تهران، نشر نی.
قربانی، مهدخت. (1393). «کاربرد گروه‌های کانونی در پژوهش»، کتاب ماه علوم اجتماعی، شمارة 74.
قریب، رخساره و مجتبی جانی‌‌پور. (1396). «مطالعة تطبیقی قلمرو معیارهای اعمال میانجیگری کیفری در حقوق ایران، انگلیس و بلژیک»، پژوهشنامة حقوق کیفری، سال هشتم، شمارة 1.
کرم‌اللهی، نعت‌الله و محمّد آقاسی. (1391). «بررسی گرایش دختران دانشجو به حجاب و بدحجابی»، فصلنامة مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دورة اوّل، شمارة 2.
میرحسینی، زهرا و مهسا لاریجانی. (1397). «شناسایی زمینه‌‌های طرّاحی مدل بازپذیری اجتماعی موفّق زنان مجرم؛ تبیینی داده‌‌بنیاد»، زن در توسعه و سیاست، دورة شانزدهم، شمارة 1.
میرکمالی، سیّدعلیرضا و انسیه حسینی. (1395). «دادرسی افتراقی اطفال در قانون آیین دادرسی کیفری 1392»، پژوهشنامة حقوق کیفری، سال هفتم، شمارة 2.
میرمجیدی، سپیده و جمشید غلاملو. (1397). «گسترة مشروعیّت آزادی عمل قضایی در پرتو اصل حاکمیّت قانون (مطالعة موردی پرونده‌‌های رابطة نامشروع)»، مطالعات حقوق کیفری و جرم‌‌شناسی، دورة 48، شمارة 2.
نجفی ابرندآبادی، علی‌‌حسین. (1382). تقریرات درس عدالت ترمیمی، دورۀ کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌‌شناسی، دانشکدة حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
نیازپور، امیرحسن (1389). «پاسخ‌‌های عدالت کیفری ایران به بزهکاری اطفال»، فصلنامة مطالعات پیشگیری از جرم، سال پنجم، شمارة 14.