نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

چکیده
روایاتی چند از شفاعت در حد نهی میکن د. این روایات اغلب، مطلق و ناظر به حدود
اصطلاحی تفسیر و تعبیر شدهاند. در نتیجه، تفاوت میان حکم شفاعت در حد و تعزیر یکی از
اسباب ترسیم نظام افتراقی حد-تعزیر قلمداد شده است. این مقاله با بررسی انتقادی متون مربوط
نتیجه میگیرد که حکم شفاعت در حد و تعزیر آ نقدرها که تصور م یشود متفاوت نیست؛
نخست، ممنوعیت شفاعت به ح دود اصطلاحی اختصاص ندار د. گون ههایی از شفاعت مانند
شفاعت تبعیضآمیز، شفاعتی که بر مصالح عقلایی مبتنی نباشد یا شفاعتی که اصل قطعیت اجرای
کیفر را متزلزل کند در حد باشد یا تعزیر، جایز نیس ت. دوم، ممنوعیت شفاعت در حد، مطلق
نیست. به گواهی نصوص مربوط، شفاعت در حد آنگاه که پرونده به دادگاه نرفته باشد ب هویژه
آنگاه که مورد از جرایم حقالناسی باشد و بزهکار توبه کرده و به اصلاح گراییده باشد، یا جرم به
اقرار ثابت شده باشد جایز بلکه با شرایطی مطلوب است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Intercession for Offenders in Had and Ta’zir Punishments

نویسنده [English]

  • Rahim Nobahar

چکیده [English]

There are some religious narrations prohibiting one to intercede for
offenders in Hodud (specific religious punishments). These narrations have
often been construed and interpreted categorically and specifically referred
to Hodud in its idiomatic and narrow sense, i.e. specific religious
punishments. This understanding, in its turn, has led to form a differential
system of Had-Ta’zir. Through a critical study of the related narrations, the
author concludes that the intercession in Had and Ta’zir is not as much
different as it is understood in the traditional view. First, the prohibition of
intercession for criminals is not limited to those who have been convicted to
Hodud. Discriminatory and unwise intercession or the one which weakens
the certainty of punishment, are not acceptable- whether in Had or Ta’zir
punishment. Secondly, the prohibition of intercession for the offenders in
Hodud cases is not categorical. According to some evidences in the related
narrations, it is allowed to intercede for wrongdoer provided that the case
has not been taken to the court yet; particularly when the case revolves
around the right of people (rather than right of God) and the wrongdoer has
repented and been corrected or the crime has been proved through the
offender’s confession

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Had
  • Ta’Zir
  • intercession
  • Mediation
  • Criminal justice
- قرآن کریم
- ابن اسحاق، م حمد( 1389 )، کتاب السیر والمغازی، چاپ اول، تحقی ق: سهیل زکار، بیروت، دارالفکر.
- ابن سلیمان، عبدالله( 1425 )، فقه أمیرالمؤمنین علی بن أب یطالب فی الحدود و الجنایات
وأثره فی التشریع الجنائی الاسلامی، رساله ماجیستر، جامعه نایف العربیه للعلوم الامنیه، اشرا ف: د. محمد المدنی بوساق.
- ابن عبدالسلام، عزالدین(بیتا) القواعد الکبری الموسوم ب: قواعد الأحکام فی إصلاح
الأنام، ج 1، تحقیق: نزیه کمال حماد و عثمان جمعه ضمیریه، دمشق، دارالقلم.
- ابنمنظور( 1408 )، لسان العرب، ج 7، چاپ اول، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
- اندلسی، علی بن احمد(ابن حزم)(بیتا)، المحلی، بیروت، دار الآفاق الجدیده.
- انصاری، ابن هشام( 1979 م)، مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب، چاپ پنجم، تحقیق و نش ر: مازن المبارک و محمدعلی حمدالله، بیروت.
- انصاری، مرتضی( 1428 )، القضاء والشهادات، تحقیق: لجنه تحقیق تراث الشیخ الا عظم،
چاپ سوم، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
- بخاری، محمدبن اسماعیل( 1423 )، صحیح البخاری، چاپ اول، بیروت، المکتبه العصریه.
- بیهقی، احمدبن الحسین( 1424 )، السنن الکبری، ج 8، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، چاپ سوم، بیروت، دار الکتب العلمیه.
- ترمذی، محمدبن عیسی( 1420 )، جامع الترمذی، چاپ اول، ریاض، دارالسلام.
- تفتازانی، مسعودبن عمر(بیتا)، المطول، قم، مکتبه الداوری.
- حرعاملی، محمدبن الحسن( 1386 )، وسائل الشیعه، ج 18 ، چاپ هشتم، تهران، اسلامیه.
- حلی، جعفر بن حسن( 1408 )، شرایع الاسلام، ج 1و 4، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان.
- حلی، حسن بن یوسف بن مطهر(علامه حلی)( 1421 )، تلخیص المرام فی معرفه الأحکام،
چاپ اول، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
- حلی، یحیی بن سعید( 1405 )، الجامع للشرایع، چاپ اول، قم، مؤسسه سیدالشهداء.
- راوندی، سعیدبن عبدالله، فقه القرآن، چاپ اول، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
- سجستانی، سلیمان بن أشعث(ابوداود)( 1420 )، سنن أبی داود، چاپ اول، المملکه العربیه
السعودیه، دارالسلام و دارالفیحاء.
- سیوطی، جلال الدین(بیتا)، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، ج 2، بیروت، دار المعرفه.
- شبر، سیدعبدالله، تفسیرالقرآن الکریم(ب یت ا)، چا پ دوم، دار التربیه و دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
- صدوق، محمدبن علی( 1432 )، المقنع، چاپ سوم، قم، پیام امام هادی(ع).
- طبرسی، فضل بن حس ن( 1406 )، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 3، چاپ اول، دارالمعرفه، بیروت.
- طوسی، محمدبن الحسن(بی تا)، تفسیر التبیان، ج 3، دارالکتب العلمیه، قم. افست از چاپ
مکتبه الامین، نجف اشرف.
- طوسی، محمدبن الحسن( 1407 )، الخلاف، ج 6، چاپ اول، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
- فراء، محمدبن الحسین(ابویعلی)، الاحکام السلطانیه( 1406 )، چاپ اول، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
- فیض کاشانی، محسن( 1399 )، تفسیر الصافی، چاپ اول، بیروت، مؤسسه الاعلمی.
- قرطبی، محمدبن احمد( 1420 )، الجامع لأحکام القرآن، ج 10 ، چاپ اول،، بیروت، دارالکتب العلمیه.
- قزوینی، محمدبن یزید( 1420 )، سنن ابن ماجه، چاپ اول، ریاض، دارالسلام.
کاسانی، ابوبکر بن مسعود( 1910 م) بدایع الصنائع فی ترتیب الشرایع، طبع اول، مصر، مطبعه الجمالیه.
- مالک بن انس( 1370 )، الموطأ، ج 2، تحقی ق: محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت، دار إحیاء الکتب العربیه.
- مجلسی، محمدباقر(بیتا)، بحار الانوار، ج 32 ، تحقی ق: محمدباقر محمودی و عبدالزهراء
علوی، تهران، وزاره الارشاد.
- مغربی، نعمان بن محمد( 1385 )، دعائم الاسلام، ج 2، قم، آل البیت(ع).
- مفید، محمدبن محمدبن نعمان (بیتا)، جمل، قم، مکتبه الداوری.
( 1430 )، المقنعه، چاپ پنجم، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
- مکی عاملی، محمد(بیتا)، القواعد والفوائد، ج 2، تحقیق عبدالهادی الحکیم، قم ، مکتبه المفید.
- منتظری، حسینعلی(بیتا)، کتاب الحدود، قم، دارالفکر.
- موسوی اردبیلی، سیدعبدالکری م( 1427 )، فقه الحدود والتعزیرات، ج 2، چاپ دوم، قم، جامعه مفید.
- موسوی خمینی، سیدروح الله(بیتا)، تحریرالوسیله، ج 1، چاپ دوم، دارالعلم، قم.
- موسوی خویی، سیدابوالقاسم( 1428 )، مبانی تکمله المنهاج، ج 41 ، چاپ سوم، قم، مؤسسه
إحیاء آثار الامام الخوئی.
- موسوی، سیدمحمد الرض ی(سیدرض ی) 1415 ق، نهج البلاغه، تحقی ق: صبحی الصالح،
چاپ اول، قم، دار الأسوه.
- نجفی، محمدحسن( 1981 م)، جواهرالکلام، ج 41 ،، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
- نیسابوری، مسلم بن الحجاج( 1422 )، صحیح مسلم، چاپ اول، بیروت، المکتبه العصریه.
- واقدی، محمدبن سعد( 1410 )، الطبقات الکبری، ج 4و 9، تحقی ق: محمد عبدالقادر عطا،
چاپ اول، بیروت، دارالکتب العلمیه.
- واقدی، محمدبن عمر( 1405 )، المغازی، ج 2، تحقیق: مارسدن جونز، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
- حسینی، سیدمحم د( 1378 )، نقش میانجیگری در فصل دعاوی و پاس خدهی به نقض
.41- هنجارها، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 45 ، پاییز، صص 5
- نوبهار، رحیم ( 1378 )، مقررات کیفری، جرایم و مجازات ها در تورات، نامه مفید، شماره
.204- 17 ، بهار، سال پنجم، صص 181