نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده‌‌ی حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 پژوهشگر پژوهشکده‌‌ی حقوق و قانون ایران، کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 پژوهشگر پژوهشکده‌‌ی حقوق و قانون ایران، کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
چکیده
قانونگذار حکم تکرار در جرایم حدی را در ماده 136 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392) بیان کرده است. مطابق این ماده، مجازات تکرار جرم حدی در نوبت چهارم، اعدام است. اما متن قانون و دکترین حقوق نسبت به مواردی که در شمارش دفعات اجرای حد اشتباهی رخ دهد ساکت است. مثلاً آیا اگر به هر دلیلی چهار نوبت مجازات حدی یکسان بر مرتکب اجرا شود، در نوبت پنجم می‌توان، به استناد ماده 136، حکم اعدام را برای مرتکب در نظر گرفت؟ این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که: «تاثیر اشتباه در شمارش دفعات تکرار مجازات حدی چگونه است؟». تحقق اشتباه در شمارش دفعات اجرای حد دارای مصادیق متعدد است و ممکن است دفعات تکرار کمتر یا بیشتر محاسبه شود کما اینکه نمونه هایی در رویه قضایی برای این مورد وجود دارد. برای تاثیر اشتباه در مجازات تکرار حد، سه فرضیه را می‌توان درنظر گرفت: 1- عدم تأثیر مطلق اشتباه در شمارش دفعات اجرای حد، و جواز اجرای حکم اعدام در نوبت‌های بعدی 2- تاثیر نسبی اشتباه، به این صورت که اگر عامل اشتباه، شخص مرتکب باشد اشتباه در شمارش دفعات اجرای حکم بی تاثیر است و اگر عامل اشتباه شخص مرتکب نباشد، تحقق اشتباه موجب معافیت از حکم اعدام می شود. 3- تأثیر مطلق اشتباه و منع اجرای حکم اعدام در نوبت‌های بعدی.
در پژوهش حاضر، ابتدا مصادیق مختلفی که اشتباه در شمارش دفعات تکرار در آن جاری شده است بررسی و سپس سه فرضیه مزبور متناسب با مصادیق مزبور ارزیابی شده، و در نهایت، فرضیه تأثیر مطلق اشتباه در دفعات تکرار، که موجب سقوط مجازات مقرر در ماده 136 می شود، پذیرفته شده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Impact of Mistakes on the Determination of Hadd Repetition Frequency
نویسندگان [English]
- Hossein Mirmohammad Sadeghi 1
- Nastaran Aghaee 2
- Mohammad javad Darvishzadeh 3
1 Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
2 Researcher at the Iranian Law and Legal Research Institute and Master's degree in criminal law and criminology, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Researcher at the Iranian Law and Legal Research Institute, and Master of Jurisprudence and Fundamentals of Law, Allameh Tabatabai University,Tehran,Iran
چکیده [English]
Under Article 136 of the Islamic Penal Code (approved in 2012), the legislator has outlined the sentence of repetition in Hadd crimes. In accordance with this article, the punishment for committing a Hadd offense for the fourth time is death. However, neither the text of the law nor the legal doctrine addresses the case in which there is a mistake in counting the number of times the Hadd is applied. As an example, in the event that the perpetrator is punished four times with the same Hadd punishment, the death sentence can be imposed on them the fifth time, in accordance with Article 136.
The present study is intended to answer the following question: "What is the effect of making a mistake in counting the repetitions of the Hadd punishment?" There are many examples of making a mistake in counting the number of times the Hadd punishment has been enforced, and it is possible to approximate more or less the number of repetitions, even though a number of examples are provided in the jurisprudence in this case.
It is possible to consider three hypotheses in relation to the impact of the mistake on the punishment for repeating the Hadd: 1) The absolute absence of the consequence of the mistake in counting how many times the Hadd is executed, and the allowance of executing the death sentence in subsequent rounds. 2) The relative impact of the mistake, in such a way that if the perpetrator is responsible for the mistake, the mistake is not effective in counting the number of times the sentence is executed, and if the perpetrator is not the person responsible for the mistake, the fulfillment of the mistake will result in the exemption from the death sentence. 3) The absolute effect of the mistake and the prohibition of executing the death sentence in future rounds.
In the present research, firstly, various cases in which a mistake was found in counting the number of repetitions were examined, then the three hypotheses mentioned were assessed based on the examples mentioned, and finally, the hypothesis of the absolute effect of the mistake in the number of repetitions, which caused the punishment prescribed in Article 136 to be extinguished is favored.
کلیدواژه‌ها [English]
- Hadd
- Repetition times
- Hadd repetition
- Execution
- The Dar’e rule
- Non-execution of penalty
- آشوری، محمّد (1386). آیین دادرسی کیفری، جلد دوّم، چاپ هشتم، تهران، سمت.
- اردبیلی، محمّدعلی (1389). حقوق جزای عمومی، جلد دوّم، چاپ بیست و سوّم، تهران، میزان.
- بجنوردی، سیّدمحمّد (1401). قواعد فقهی، جلد اوّل، چاپ سوّم، تهران، مؤسّسه‌‌ی عروج.
- جعفری لنگرودی، محمّدجعفر (1380). مقدّمه‌‌ی عمومی علم حقوق، چاپ ششم، تهران، گنج دانش.
- جناتی، محمّد ابراهیم (1370). منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، چاپ اوّل، تهران، کیهان.
- درویش‌‌زاده، محمّد جواد (1400)، موردپژوهی کیفر سالب حیات برای شرب خمر با پنج بار سابقه محکومیت، پایان‌‌نامه‌‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی.
- شامبیاتی، هوشنگ (1389). حقوق جزای عمومی، جلد دوّم، چاپ سوّم، تهران، مجد، تهران.
- فاضل لنکرانی، محمّد (1381)، اصول فقه شیعه، چاپ اوّل، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار (ع).
- قانون مجازات اسلامی.
- قانون نظارت بر رفتار قضات.
- کی‌‌نیا، مهدی (1388). مبانی جرم شناسی، جلد اوّل، چاپ اوّل، تهران، میزان.
- گرجی، ابوالقاسم، (1375). مقالات حقوقی، جلد دوّم چاپ اوّل، تهران، دانشگاه تهران.
- مبلغی، احمد و همکاران (1389). فرهنگ‌‌نامه‌‌ی اصول فقه، چاپ اوّل، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى.
- محسنی، حسن؛ داودی، حسین (1400). «اصل منع استناد به عمل خلاف قانون خود در ادعا و دفاع»، مجلّه‌‌ی حقوقی دادگستری، شماره‌‌ی 116.
- محقّق داماد، سیّدمصطفی (1372). مباحثی از اصول فقه، اندیشه‌‌هاى نو در علوم اسلامى، چاپ هفتم، تهران.
- محقّق داماد، سیّدمصطفی (1389). قواعد فقه بخش مدنی، چاپ بیست و هشتم، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی.
- موسوی بجنوردی، سیّدمحمّد (1375). «قاعده‌‌ی اقدام»، نشریه‌‌ی دیدگاه‌‌های حقوقی، شماره‌‌ی دوّم.
- میرمحمّدصادقی، حسین (1380). «توسعه‌‌ی قضایی»، پژوهش‌‌های مدیریّت راهبردی، شماره‌‌ی 25 و 26.
- میرمحمّدصادقی، حسین (1399). جرایم علیه تمامیّت جسمانی اشخاص، چاپ بیست و هشتم، تهران، میزان.
- میرمحمّدصادقی، حسین (1401). حقوق جزای عمومی (جلد سوّم) واکنش اجتماعی در برابر جرم (مجازات و اقدام تأمینی و تربیتی)، چاپ اوّل، تهران، دادگستر.
- نوبهار، رحیم (1392). «بازخوانی مستندات فقهی حکم اعدام برای تکرار جرایم حدّی»، فصلنامه‌‌ی پژوهش حقوق کیفری، تهران، شماره‌‌ی 5.
- هاشمی شاهرودی، سیّدمحمود (1388). فرهنگ فقه، جلد دوّم، چاپ دوّم، قم، مؤسّسه‌‌ی دایرةالمعارف فقه اسلامی.
)