نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه علامه محدث نوری، نور، ایران

2 دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

به خطراندازی به عنوان معیار آن دسته از رفتارهایی که به صورت احتمالی و بالقوّه می‌‌توانند سلامتی و ایمنی اشخاص را در آینده تهدید کنند خود معیاری است که رفتار را فارغ از تحقّق نتیجه و به صرف احتمال آن شایسته توجّه می‌‌داند. این معیار می‌‌تواند با توجّه به مبانی بنیادین فلسفی در اصل صدمه با عطف به صدمات احتمالی و دسته‌‌بندی آنها، مدل جامعی را در وصف‌‌گذاری (خطاکاری و یا جرم‌‌انگاری) رفتارهای علیه سلامت و ایمنی بدست دهد. این مقاله با تبیین درآمدی بر مبنای وصف‌‌گذاری معیار به خطراندازی در صدد است تا به این سؤال اساسی پاسخ دهد که حجم قابل توجّهی از رفتارهای ناقض ایمنی را چگونه و با چه رویکردی می‌‌توان تحت عنوان معیار به خطراندازی در مقرّرات کیفری پیش‌‌بینی کرد؟ به نظر می‌‌رسد که قانونگذار ایران با تشتّت در پیش‌‌بینی مصادیق قانونی برای رفتارهای خطرانداز، نه تنها از اهداف وصف‌‌گذاری نظام‌‌مند یعنی ایمنی اجتماعی دور مانده بلکه توجّهی به لزوم تفکیک مصادیق خطاء از جرم و نظام‌‌مندی درجات خطر احتمالی در مقرّرات جایگاه حقوق کیفری را در تأمین ایمنی و پیشگیری از رفتارهای مخاطره‌‌زا را تعدیل نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Fundamental Requirements of Criminalization of Possible “Endangerment” Behavior in Criminal Law

نویسندگان [English]

  • Yazdan Seyghal 1
  • Amir Irani 2

1 Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Allameh Mohaddes Nouri University, Noor, Iran

2 Ph.D. Department of Criminal Law and Criminology, Shiraz University, Shiraz, Iran

چکیده [English]

Endangerment as a criterion for those behaviours that can potentially and potentially threaten the health and safety of individuals in the future is a criterion that considers the behaviour worthy of attention regardless of the outcome. This criterion can provide a comprehensive model in describing (wrongdoing or criminalization) behaviours against health and safety, according to the basic philosophical principles in the principle of injury by referring to possible injuries and their classification. This article seeks to answer the fundamental question of how and by what approach can a significant number of immunosuppressive behaviours be envisioned as a criterion of risk in criminal law by explaining the income based on the description of the risk criterion. It seems that the Iranian legislature, by dividing the legal instances of risky behaviours, not only deviates from the goals of systematic description, i.e. social safety, but also pays attention to the need to separate instances of error from crime and systematic possible degrees of risk in regulations and adjust the position of criminal law in ensuring safety and preventing risky behaviours.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Endangerment crime
  • Risk
  • The possibility of harm
  • Criminalization
  • Wrongdoing
الف. فارسی
ابراهیمی، شهرام (1398)، تحول مفهوم ریسک در حقوق کیفری، دیباجه در: اوملی، پاتریک، جرم و ریسک، ترجمه یزدان صیقل و امیر ایرانی، انتشارت جنگل، چاپ اول، ص 6-5
احمدوند، کریم (1390)، بررسی جرائم مانع در حقوق کیفری ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه قم،
ادیب نیا، فائزه و همکاران، مروری بر علل گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان، فصلنامه سلامت اجتماعی و اعتیاد، سال سوم، شماره 9، بهار 1395،
اطهری، مهرداد (1392)، تحلیل تطبیقی جرائم ناقص در کامن لا، فقه و قانون جدید مجازات اسلامی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان،
ایرانی، امیر (1398)، جرم انگاری و پاسخ گذاری رفتار مخاطره آمیز، رساله دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه شیراز
برهانی، محسن و محمدرضا رهبر پور(1390)، چراییِ جرم انگاری در قلمروی اخلاق زیستی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی دانشگاه تهران، دوره چهل و یکم، شماره 4، زمستان
پوربافرانی، حسن(1396)، جرم های مادی، در: امیر حسن نیازپور (به کوشش)،  دانشنامه علوم جنایی اقتصادی، نشر میزان، چاپ اول،
حاجی ده‌آبادی، احمد و احسان سلیمی(1393)، اصول جرم‌انگاری در فضای سایبر، فصلنامه راهبرد، شماره 80، 1393، صص 88-61
دلماس مارتی، می رِی (1393)، نظام های بزرگ سیاست جنایی، ترجمه علی حسین نجفی ابرندآبادی، نشر میزان، چاپ دوم،
رحمانی نعیم‌آبادی، علیرضا(1395)، بررسی بزه های ناتمام در حقوق کیفری ایران، مجله پژوهش های حقوقی، دوره پانزدهم، شماره 30، پاییز و زمستان،
رضوانی، سودابه (1396)، مفهوم خطرناکی در علوم جنایی، نشر میزان، چاپ اول
رهبرپور، محمدرضا (1393)، مبانی فقهی ممنوعیت و جرم انگاری در قلمروی اخلاق زیستی، مجله حقوق اسلامی، سال یازدهم، شماره 42، پاییز
سماواتی پیروز، امیر (1389)، نقد و بررسی قانون ایمنی زیستی با تأکید بر رهیافت‌های حقوق کیفری، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره 12، بهار،
شاملو، باقر و ابوالفضل یوسفی (1394)، مخاطرات و تکالیف حقوقی دولت در مقیاس ملی و بین‌المللی، مجله مدیریت مخاطرات محیطی، دوره دوم، شماره 3، پاییز،
شمعی، محمد (1392)، درآمدی بر جرم انگاری و جرم زدایی، انتشارات جنگل، چاپ اول،
صیقل، یزدان (1396)، مطالعه حقوقی- جرم شناختی جرم در جامعه مخاطره آمیز، رساله دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی،
عبدالرضایی، (1389) بررسی مبانی جرم‌انگاری جرایم مانع، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه شیراز، شهریور، ص 48
عبداللهی، اسماعیل (1393)، مسئولیت کیفری بدون تقصیر در نظام­های حقوق ایران و انگلستان، انتشارات خرسندی،، ص 171
علیشاهی، ابوالفضل و دیگران (1395)، «مبانی حجیّت «ظنّ متآخم به علم» و ساز و کارهای تشخیص آن»، فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، دوره دوم، شماره 4 (شماره پیاپی 5)، زمستان
علیزاده طباطبایی، زهرا سادات(1390)، جرم انگاری درپرتو موازین حقوق بشر با رویکردی به سیاست کیفری ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه تهران،
فاخری، نریمان و حسام عباسی، (1390)، بررسی مبانی جرم انگاری جرایم مانع در حوزه حقوق کیفری ایران؛ مجله حقوقی عدالت آراء، شماره 16 و 15، صص 13-11
فرح بخش، مجتبی(1392)، جرم انگاری فایده انگارانه، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
فلاحی، احمد(1394)، اصلِ ضرورتِ در جرم انگاری و محدودیت های وارد بر دخالت کیفری در مصرف مواد مخدر، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال ششم، شماره 1 (پیاپی 11)، بهار و تابستان
قاضی طباطبایی، محمود و دیگران(1386)، پزشکی شدن به مثابه بازی؛ تحلیلی بر برساخت اجتماعی مسائل انسانی، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 53، بهار،
قسمتی تبریزی، علی(1389)، اجتماعی کردن خطرات، مجله نامه حقوقی مفید« حقوق تطبیقی»، سال شانزدهم، شماره 82، جلد ششم، شماره 2، اسفند،
قماشی، سعید(1389)، بنیادهای جرم انگاری در حقوق کیفری نوین، فصلنامه حقوق اسلامی، سال هفتم، شماره 24، بهار ،
لطفی اسدالله(1391)، قاعدۀ وجوب دفع ضرر محتمل و کاربرد آن در قانون آئین دادرسی مدنی، دوفصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، دوره هفدهم، شماره 59،
مجیدی، سیدمحمود(1396)، راهکارهای تأمین جرم انگاری توسعه گرا در حقوق کیفری، دو فصنامه پژوهشنامه حقوق کیفریف دوره هشتم، شماره پیاپی 15شماره یک این دوه)، بهار و تابستان
محرمعلی پور، مهرداد(1394)، بررسی و نقد اخلاق گرایی قانونی به عنوان یکی از اصول جرم انگاری، پایان نامه کارشناسی ارشد، حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه گیلان،
محمودی جانکی، فیروز(1386)، مفهوم آزادی و نسبت آن با جرم انگاری، مجلۀ علوم جنایی، شمارۀ 1،
محمودی جانکی، فیروز(1386)، مبنای فلسفی منع حقوقی و کیفری ایراد ضرر به خود، فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، سال 37، شماره 1، بهار
محمودی جانکی, فیروز(1393). حق‌مداری در جرم‌انگاری؛ با تأکید بر نظریۀ آلمانی مصالح حقوقی، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، دوره سوم، شماره 9، زمستان
میرمجیدی، سپیده و دیگران(1395)، تحلیل برساخت‌گرایانه ی فرایند جرم انگاری در ایران بر اساس نظریه واقعیت اجتماعی جرم، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، دوره چهارم، شماره 14، بهار،
نجات، سید امین و فرهاد دبیری، بررسی چالش های کیفری ناشی از اجرای ماده 688(914) قانون مجازات اسلامی، فصلنامه مطالعات حقوقی، دوره هفتم، شماره 2، تابستان 1394،
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، حبیب‌زاده، محمدجعفر و بابایی، محمدعلی، جرایم مانع (جرایم بازدارنده)، مدرس علوم انسانی، پژوهش های حقوق تطبیقی، ویژه نامه حقوق، (37 پیاپی)، 1383، ص 23
نجفی ابرندآبادی،علی حسین (1396)، جنایات بین المللی و جرم شناسی، دیباچه  در: جرم شناسی فراملی، به سوی جرم شناسی جنایات بین المللی، به کوشش حمیدرضا نیکوکار، نشر میزان، چاپ اول، ص22.
نوبهار، رحیم و فاطمه صفاری(1395)، رعایت مصالح بزه یده در جرم انگاری، مجله حقوقی دادگستری، سال هشتادم، شماره 93، بهار،
 
ب. انگلیسی
Duff, R. A. (2005) Criminalizing Endangerment, 65 La. L. Rev. Available at: https://digitalcommons.law.lsu.edu/lalrev/vol65/iss3/2
DUFF, R.A. AND S.E. MARSHALL (2015) Abstract Endangerment’, Two Harm Principles, and Two Routes to Criminalization, Bergen Journal of Criminal Law and Criminal Justice • Volume 3, Issue 2, pp. 131-161
Duff, (2014) Towards a Modest Legal Moralism, in 8 Criminal Law and Philosophy pp. 217
Dubber, Markus and Hörnle, Tatjana, (2014) Criminal Law: A Comparative Approach, Oxford university press, first publishing,
Feinberg, J (1988) Harmless Wrongdoing, Oxford University Press.
Fu, X. R. (2014). On Rational Response of Criminal Law to a “Risk Society”. Canadian Social Science, 10(5
Harcourt, (199 the Collapse of the Harm Principle, in 90 Journal of Criminal Law & Criminology
Husak, (2010) the De Minimis “Defence” to Criminal Liability, in his The Philosophy of Criminal Law: Selected Essays, Oxford University Press, p. 362
Kemshall, Hazel, (2003) Understanding risk in criminal justice, Open University Press,
O'Malley, P. (2016). Risk, Law, and Security.  In Jonathan Crichton, Christopher N. Candlin, Arthur S. Firkins (Eds.), Communicating Risk, Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Simester, A. P.  & Von Hirsch, Andrew (2009) Remote Harms and Non-constitutive Crimes, Criminal Justice Ethics, 28:1, P. 89
Simester, A., & von Hirsch, A. (2011). Crimes, harms, and wrongs: On the principles of criminalisation. Oxford: Hart
Von Hirsch, A.  (1996) Extending the Harm Principle: ‘Remote’ Harms and Fair Imputation,’’ in Harm and Culpability, ed. A. P. Simester and A. T. H. Smith (Oxford, UK: Clarendon), 259.