نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه حقوق، واحد اسلام‌آبادغرب، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلام‌آبادغرب، ایران.

چکیده

قانون مدنی ایران تحت شرایطی به یابندة لقطه (مال گم‌‌شده) اجازة تصرّف و تملّک را داده است. لیکن سؤالی که مطرح می‌‌شود این است که چنانچه شخص یابندة لقطه برخلاف مقرّرات قانونی نسبت به تصرّف و تصاحب لقطه اقدام نماید، آیا عمل ارتکابی وی جرم محسوب می‌‌شود؟ در پاسخ به سؤال مذکور بین حقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد. گروهی معتقدند که تصرّف خلاف قانون درمال لقطه جرم است، لیکن در خصوص اینکه عنوان مجرمانة عمل ارتکابی چیست اتّفاق نظر وجود ندارد. گروهی قائل به سرقت، گروهی معتقد به خیانت در امانت، برخی قائل به انتقال مال غیر و گروهی نیز معتقد به تحصیل مال از طریق نامشروع هستند. در مقابل، عدّه‌‌ای دیگر از حقوقدانان معتقدند که تصرّف برخلاف قانون در مال لقطه فاقد وصف مجرمانه است. نتیجه آنکه نظر گروه اخیر از قوّت بیشتری برخوردار بوده و تصرّف در مال لقطه هرچند برخلاف مقرّرات قانونی باشد جرم نیست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Criminal Liability Resulting from Seizure of Lost Property

نویسنده [English]

  • Masood Bassami

Department of Law, Islamabad West Branch, Islamic Azad University, Islamabad West, Iran.

چکیده [English]

Iran's civil law allows the finder (lost property) to possess it under certain conditions. However, the question that arises is whether it is a crime if the person who found the property seizes the property. There is disagreement among lawyers about this question. Some believe that illegal seizure is a crime, but there is no consensus on what a criminal offence is. Some believe in theft, some in abuse of confidence, some in the transfer of property of others, and some in the acquisition of property through illegitimate means. On the other hand, some jurists believe that the illegal seizure of property is not a crime. The results of the present study indicate that the opinion of the second group is stronger and seizure of property is not a crime even if it is against the law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lost Property
  • Criminal Liability
  • Theft
  • Abuse of Confidence
  • Transfer of Another Property
  • Acquisition of Property through Illegitimate Means
الف. فارسی
آقالارثالث، سامان؛ حبیب‌‌زاده، محمّدجعفر؛ فرجیها، محمّد و صابر، محمود. (1395). «گفتمان سیاست جنایی قانونگذار و رویّة قضایی در مقابل جرم تحصیل مال از طریق نامشروع، با رویکرد و تطبیقی به گفتمان سیاست جنایی سازمان ملل متّحد در مادّة 20 کنوانسیون مبارز با فساد»، مجلّة پژوهش‌‌های حقوق تطبیقی، دورة 20، شمارة 2.
آقایی‌‌نیا، حسین؛ چلبی، آزاده. (1388). «جایگاه سرقت در حوزة مفهومی مالکیّت: بررسی تطبیقی مفهوم سرقت در چهار نظام حقوقی ایران،آمریکا، انگلستان، کانادا»، مجلّة مطالعات حقوق خصوصی (فصلنامة حقوق)، سال نهم، شمارة 2.
آقایی‌‌نیا، حسین؛ رستمی، هادی. (1397). جرایم علیه اموال و مالکیّت، چاپ دوّم، انتشارات میزان.
آقایی‌‌نیا، حسین. (1390). «با تفسیر رایج از مادّة 2 کجا می‌‌رویم»، قسمت دوّم، ماهنامة قضاوت، شمارة 72.
آقایی‌نیا، حسین. (1390). «با تفسیر رایج از مادّة 2 کجا می‌‌رویم»، قسمت اوّل، ماهنامة قضاوت، شمارة 71.
اسکافی، ابن محمّدبن احمد. (1416). مجموعه فتاوی ابن جنید، چاپ اوّل، انتشارات اسلامی.
اصفهانی، محمّدبن باقر. (مجلسی دوّم). (1412). بیست‌‌وپنج رسالة فارسی، مصحّح مهدی رجائی، کتابخانة آیت‌‌اله مرعشی نجفی.
اصفهانی، محمّدتقی. (مجلسی اوّل). (1414). لوامع صاحبقرانی، جلد هفتم، چاپ دوّم، مؤسّسة اسماعیلیان.
امامی، سیّدحسن. (1351). حقوق مدنی، جلد اوّل، چاپ نوزدهم، انتشارات اسلامیّه.
بابویه، محمّدبن علی. (شیخ صدوق). (1409). من لا یحضرالفقیه، جلد سوّم، ترجمة علی‌‌اکبر غفاری و محمّدجواد غفاری و صدر بلاغی، چاپ سوّم، انتشارات صدوق.
بازگیر، یداله. (1379). منتخب آراء قطعیّت‌‌یافته دادگاه‌‌ها در امور جزایی، جلد اوّل، چاپ اوّل، دانش‌‌نگار.
بروجردی، عبده. (138۱). اصول قضایی دیوان عالی کشور، قسمت جزایی، چاپ اوّل، انتشارات رهام.
بوشهری، جعفر. (1387). حقوق جزا، اصول و مسائل، چاپ دوّم، شرکت سهامی انتشار.
پورهمایون، علی‌‌اصغر. (1319). «ارکان سرقت»، مجموعة حقوقی، شمارة 24.
جعفر لنگرودی، محمّدجعفر. (1378). ترمینولوژی حقوق، چاپ دوّم، انتشارات گنج دانش.
جندقی، بهروز. (1382). «خیانت در امانت و تحلیل رابطة امانی این جرم از دیدگاه حقوق جزا»، مجلّة معرفت، شمارة 67.
حائری، کاظم. (1387). «لقطه و مجهول المالک»،  قسمت اوّل، مجلّة فقه اهل بیّت، شمارة 56.
حایری، علی. (1329). «راجع به سرقت»، کانون وکلا، دورة اوّل، شمارة 19 و 18.
حبیب‌‌زاده، محمّدجعفر. (1374). حقوق جزای اختصاصی جرایم علیه اموال، چاپ دوّم، انتشارات سمت.
حبیب‌‌زاده، محمّدجعفر. (1381). «سرقت مال مشاع»، مجلّة نامة مفید، شمارة 29.
حرّ عاملی. (1409). وسایل الشیعه، جلد هفدهم، چاپ اوّل، مؤسّسة آل البیت (ع).
حسینی، سیدمحمّد؛ ابراهیمی، احسان. (1398)، «سیاست جنایی قضایی در خصوص مال مسروق»، مجلّة مطالعات حقوق کیفری و جرم‌‌شناسی، دورة 49 ، شمارة 1.
دلیر، حمید. (بی‌‌تا). «نگرش علمی و کاربردی به جرم سرقت»، نشریّة پیام آموزش، شمارة 20، 21 و 22.
رزی، محسن؛ بنی‌‌نیا، خالد. (1392). «بررسی قاعدة من حاز ملکاً در فقه و حقوق موضوعة ایران»، فصلنامة پژوهش‌‌های فقه و حقوق اسلامی، سال نهم، شمارة 31.
رضوانی، نعمت. (1386). «بحثی پیرامون مادّة 665 قانون تعزیرات و مجازات‌‌های بازدارنده»، کانون وکلا، شمارة 198.
زراعت، عبّاس. (1392). شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (1392)، چاپ اوّل، انتشارات ققنوس.
زراعت، عبّاس. (بی‌‌تا). شرح قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات، جلد دوّم، چاپ دوّم، انتشارات فیض.
سالاری، مهدی. (1389). سرقت تعزیری و رایانه‌‌ای، چاپ اوّل، انتشارات میزان.
سایت: (www.j.ijri).
شاکری، ابوالحسین و البوعلی، امیر. (1396). «تحلیلی نوین ازجرم تحصیل مال نامشروع در حقوق ایران»، فصلنامة پژوهش‌‌های فقه و حقوق اسلامی، سال سیزدهم، شمارة 4۷.
شامبیاتی، هوشنگ. (1375). جرایم علیه اموال و مالکیّت، جلد دوّم، چاپ اوّل، انتشارات ویستار.
شهیدی، موسی. (1381)، مجموعه رویّة قضایی، قسمت کیفری، چاپ اوّل، انتشارات رهام.
صفائی، حسین؛ قاسم‌‌زاده، مرتضی. (1378). حقوق مدنی اشخاص و محجورین، چاپ چهارم، انتشارات سمت.
عاملی، بهاء‌‌الدین. (1429). جامع عباسی و تکمیل آن، چاپ اوّل، دفتر انتشارات اسلامی.
علّامه حلّی. (1390). تبصره المتعلمین، شرح و ترجمه از ابوالحسن شعرانی، چاپ هفتم، انتشارات اسلامیّه.
عوده، عبدالقادر. (1390). بررسی تطبیقی حقوق جزای اسلامی و قوانین عرفی، جلد چهارم، جرایم علیه آسایش عمومی، ترجمة حسن فرودی‌‌نیا، چاپ اوّل، انتشارات یادآوران.
کاتوزیان، ناصر. (1342). «طرح مقدّماتی حقوق مدنی»، مجلّة کانون وکلا، شمارة 87.
کریمی، علی. (1391). «بررسی ارکان سه‌‌گانة جرم انتقال مال غیر و تمیز آن از مصادیق مشابه»، مجلّة سند، سال هشتم، شمارة 73.
گلدوزیان، ایرج. (1380). حقوق جزای اختصاصی، چاپ هشتم، انتشارات دانشگاه تهران.
گلدوزیان، ایرج. (1394). محشّای قانون مجازات اسلامی، انتشارات مجد.
متین، احمد. (1381). مجموعه رویّة قضایی، قسمت کیفری، چاپ اوّل، انتشارات رهام.
محقّق حلّی. (1408). شرایع الاسلام، جلد اوّل، چاپ دوّم، انتشارات مؤسّسة اسماعیلیان.
معین، محمّد. (1376). فرهنگ فارسی، جلد دوّم، چاپ یازدهم، انتشارات امیرکبیر.
منصورآبادی، عباس. (1380). «بررسی تطبیقی خیانت در امانت و اختلاس»، مجلّة علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه شیراز، شمارة 33.
منصورآبادی، عبّاس. (1382). «موضوع جرم در باب جرایم علیه اموال»، مجلّة اندیشه‌‌های حقوق، سال اوّل، شمارة ۴.
مویدی، عیسی. (1320). «غصب مال غیر با کدام یک از موادّ کیفری تطبیق می‌‌نماید»، مجموعة حقوقی، شمارة 233.
مهاجر، علی اشرف. (1345). «خیانت در امانت»، حقوق امروز، شمارة 18.
میرمحمّدصادقی، حسین. (1381). جرایم علیه اموال و مالکیّت، چاپ نهم، انتشارات میزان.
وروایی، اکبر. (1383). «جرم انتقال مال غیر»، مجلّة دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شمارة 66.
ولیدی، محمّدصالح. (1376). حقوق جزای اختصاصی، جلد اوّل، جرایم علیه اموال و مالکیّت، چاپ پنجم، انتشارات امیرکبیر.