نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حمید نادری ¹
• محمد متین پارسا ²
• محمد پورمازار ³

¹ دانش آموخته دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

² دانش آموخته دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

³ دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

میانجی‌گری کیفری به مثابة روشی جایگزین در جهت مصالحه اجتماعی محسوب می‌شود که با حضور طرف‌های یک اختلاف کیفری و نقش‌آفرینی شخصی ثالث به نام میانجی‌گر برگزار می‌شود. نوشتار حاضر تلاش دارد تا با رویکردی جامعه‌شناختی به واکاوی میانجیگری کیفری در شوراهای حلّ اختلاف تهران بپردازد. روش پژوهش مورد استفاده کیفی به شیوة تحلیل مضمون (تماتیک) با ابزار مصاحبه‌ساختارنیافته بوده که نمونه‌ها به شیوة هدفمند در سطح مجتمع‌های شورای حلّ اختلاف شهر تهران تا دست‌یابی به اشباع نظری به تعداد یازده نفر گزینش شده‌اند. داده‌های گردآوری‌شده در قالب مضامین اصلی «ارتباطات شورای حلّ اختلاف با نظام قضایی و بسترهای اجتماعی»، «ماهیت و هدف شورای حلّ اختلاف»، «کیفیت اجرای برنامه‌های سازشگری و حلّ اختلاف» و «چالش‌های شورای حلّ اختلاف در مسیر قضازدایی و مصالحة اجتماعی» صورت‌بندی شده و مؤید ضرورت فعالیت شوراها به‌عنوان نهادی مستقل از نظام  قضایی و برخاسته از جامعه هستند؛ زیرا در حال این عدم استقلال، سبب غلبة رویکرد قضایی بر شوراها، تلقی این نهاد به‌عنوان بازوی کمک‌کننده و نهاد معاضدت حقوقی شده است. غلبة چنین رویکردی سبب شده سازشگران فعال در شوراها از نقش تسهیل‌گری دور شده و رویکردی مشابه با قضات دادگستری پیدا کرده‌اند. پیامد این قضایی شدن در بهره‌نگرفتن از ظرفیت جامعه محلی، کم‌توجهی به نیازهای اصحاب دعوا و عدم ریشه‌یابی و رویکرد حل مسأله، بروز می‌کند. بدین‌ترتیب در حال حاضر شوراها از اهداف اولیه خود فاصله گرفته و عملکرد آن‌ها از  میانجی‌گری کیفری به معنای اخص تفاوت بسیاری دارد.

کلیدواژه‌ها

• رویکرد مردم‌مدار
• قضازدایی
• تحلیل مضمون
• سیاست جنایی مشارکتی
• عدالت ترمیمی

موضوعات

• کیفر شناسی

عنوان مقاله [English]

Analyzing the position of mediation in dispute resolution councils with a sociological approach; (from perspective of the members of the branches of the Tehran councils)

نویسندگان [English]

• Hamid Naderi ¹
• Mohammad Matin Parsa ²
• Mohammad Pourmazar ³

¹ Ph.D. in Sociology, Tehran University, Tehran, Iran.

² Ph.D. in Criminal Law and Criminology, Allameh Tabatabaꞌi University, Tehran, Iran

³ Master in Criminal Law and Criminology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The research method used is qualitative in the form of thematic analysis with an unstructured interview tool, and the samples were selected in a targeted manner at the level of the complexes of the Tehran Dispute Resolution Council until reaching theoretical saturation in the number of 11 people. The data collected in the form of the main themes "relationships of the dispute resolution council with the judicial system and social contexts", "The nature and purpose of the dispute resolution council", "The quality of the implementation of conciliation and dispute resolution programs" and "The challenges of the dispute resolution council in the path of decriminalization and social reconciliation" formulated and affirming the necessity of councils' activity as an institution independent of the judicial system and arising from the society; Because in this lack of independence, the judicial approach has prevailed over the councils, considering this institution as a helping arm and a legal aid institution. The predominance of such an approach, along with the addition of judicial jurisdiction and the issuing of judgments, has caused the mediators active in the councils to move away from the role of facilitators and find an approach similar to that of the judges.

کلیدواژه‌ها [English]

• People-oriented Approach
• Theme analysis
• Diversion
• Collaborative Criminal Policy
• Restorative Justice